Είναι απλώς ζήτημα ράτσας; Οι ειδικοί λένε πως όχι. Εκτός από το γενετικό παράγοντα, η προσωπικότητα ενός σκύλου διαμορφώνεται και από τις εμπειρίες. Δεν συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο όλα τα άτομα της ίδιας φυλής, ακόμα και αν είναι συνομήλικα και έχουν το ίδιο φύλο· τα βιώματα που είχαν και η εκπαίδευση που έλαβαν διαδραματίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο. Συνεπώς, ο ιδιοκτήτης ενός σκύλου έχει και αυτός ένα μερίδιο ευθύνης στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ζώου.
Ανθρώπινη επιλογή
Η προσωπικότητα των σκύλων είναι πρόσφατη ανακάλυψη. Η ηθολογία την ορίζει ως την τάση για κάποιες χαρακτηριστικές συμπεριφορές: κοινωνικότητα, επιθετικότητα, διάθεση για παιχνίδι, αναζήτηση της προσοχής, εξοικείωση με τον άνθρωπο... Κατά τη διαδικασία της εξημέρωσης, ο άνθρωπος επέλεξε από κάθε φυλή τα χαρακτηριστικά που του ήταν πιο χρήσιμα, όπως για παράδειγμα την κοινωνικότητα. Ωστόσο κάθε ζώο παραμένει μοναδικό, καθώς ο χαρακτήρας και η προσωπικότητά του διαμορφώνονται ανάλογα με τη γενετική κληρονομιά του και το περιβάλλον όπου αναπτύσσεται. Όταν μεγαλώνει το κουτάβι, περνά από τα λεγόμενα αναπτυξιακά στάδια, κάποιες εξαιρετικά ευαίσθητες περιόδους για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Σύμφωνα με μελέτες, πρώτο στάδιο είναι το προγεννητικό: τα χάδια προς την έγκυο μητέρα δημιουργούν στο έμβρυο προδιάθεση για κοινωνικότητα και εξοικείωση με τους ανθρώπους. Ακόμα και αυτά που τρώει η μητέρα επηρεάζουν το παιδί της, που συχνά εκδηλώνει προτίμηση για τις ίδιες τροφές.
Τις πρώτες 2-3 εβδομάδες της ζωής του, το κουτάβι είναι εντελώς εξαρτημένο από τη μητέρα του και πρέπει να βρίσκεται συνέχεια κοντά της, καθώς γεννιέται τυφλό και κουφό. Μετά την τρίτη εβδομάδα, αρχίζει να αναγνωρίζει το περιβάλλον και τη μητέρα του. Αρχικά είναι απολύτως εξαρτημένο από εκείνη καθώς του προσφέρει τροφή και ζεστασιά. Στη συνέχεια, όμως, αναπτύσσοντας μια ιδιαίτερη σχέση, μαθαίνει από εκείνη να ελέγχει τη δύναμη του δαγκώματος και την πείνα του. Πρόκειται για χαρακτηριστικά που του επιτρέπουν να συμβιώνει με τους άλλους.
Το κρίσιμο «παραθυράκι»
Το πιο σημαντικό στάδιο ξεκινά την τέταρτη εβδομάδα και ολοκληρώνεται τη δωδέκατη: είναι η περίοδος της κοινωνικοποίησης, κατά την οποία το κουτάβι πρέπει να γνωρίσει τον κόσμο. Πρόκειται για μια κρίσιμη καμπή, καθώς ό,τι συμβεί σε αυτή την περίοδο θα έχει συνέπειες στη μελλοντική ζωή του. Για παράδειγμα, οι σκύλοι που φοβούνται τα παιδιά εκδηλώνουν αυτή τη συμπεριφορά γιατί δεν ήρθαν σε επαφή μαζί τους κατά την περίοδο εκείνη. Η έκθεση σε ερεθίσματα είναι σημαντική για το χαρακτήρα που θα αναπτύξει ο σκύλος όταν ενηλικιωθεί. Τα κουτάβια που μεγάλωσαν κατά τους δύο πρώτους μήνες της ζωής τους (δηλαδή την κρίσιμη περίοδο) με ανεπαρκή ερεθίσματα θα έχουν αρκετά προβλήματα, καθώς κάποια στιγμή θα έρθουν σε επαφή με μια σειρά καταστάσεων που δεν θα αναγνωρίζουν ως οικείες και απέναντί τους μπορεί να αναπτύξουν φοβίες.
Για να προλάβουμε τέτοιες συμπεριφορές, πρέπει να μεγαλώνουμε το σκύλο ήδη από την ευαίσθητη περίοδο σε ένα περιβάλλον όπου θα έρχεται σε επαφή με ανθρώπους, ζώα και θορύβους. Οι σκύλοι που μεγαλώνουν σε εκτροφεία στην εξοχή, όταν έρχονται στην πόλη, μέσα σε ένα πλήθος άγνωστων θορύβων, υφίστανται ένα ισχυρότατο σοκ. Για παράδειγμα, πολλοί σκύλοι φοβούνται την ομπρέλα, απλώς επειδή δεν έτυχε να την ξαναδούν.
Μια τραυματική εμπειρία στο ευαίσθητο στάδιο της ζωής του κουταβιού βιώνεται πιο έντονα και γι’ αυτό ξεπερνιέται πιο δύσκολα σε σύγκριση με μια ανάλογη εμπειρία που βιώνει το ζώο σε μεταγενέστερο στάδιο. Ακόμα και στο τέλος της δωδέκατης εβδομάδας, ωστόσο, ο χαρακτήρας δεν είναι πλήρως διαμορφωμένος. Μπορεί να αλλάξει, ακόμα και κατά τη νεανική ή ενήλικη ζωή. Η κοινωνική ωριμότητα έρχεται μόνο μετά τη σεξουαλική ολοκλήρωση, η οποία ποικίλει, ως προς την περίοδο που συντελείται, ανάλογα με τη φυλή και το μέγεθος του σκύλου: όσο πιο μεγαλόσωμος είναι, τόσο πιο αργή είναι η ανάπτυξη.
Μιλήστε μαζί του
Ένας σκύλος συμπεριφέρεται ως ενήλικας στην ηλικία των 2,5-3 ετών· δηλαδή τότε έχει αποκτήσει τα ιδιαίτερα και εξέχοντα στοιχεία του χαρακτήρα του. Η περίοδος που παίρνει μαθήματα από το περιβάλλον του συνεχίζεται επί μακρόν και στην ουσία η διαδικασία της μάθησης δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Για να είναι ισορροπημένος ο σκύλος είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πώς να «μιλάμε» μαζί του.
Ο σκύλος αναγνωρίζει κυρίως τη γλώσσα του σώματος, τον τόνο της φωνής και τις εκφράσεις του προσώπου. Επίσης, η θέση της ουράς και των αυτιών, το σταθερό ή αφηρημένο βλέμμα του ζώου ερμηνεύονται με πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Για να αναπτύξουμε σαφή και ορθή επικοινωνία μαζί του πρέπει να μάθουμε να αναγνωρίζουμε και να ερμηνεύουμε τις εκφράσεις του. Διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος να προκύψουν παρανοήσεις, τις οποίες ο ψυχολόγος των σκύλων αποκαλεί «προβλήματα συμπεριφοράς ή διαχείρισης». Συχνά οφείλονται στην απειρία του ανθρώπου, που συμπεριφέρεται στον... Αζόρ με ακατάλληλο τρόπο, με αποτέλεσμα να μην γίνεται κατανοητός.
Γελούν μαζί μας
Οι σκύλοι μαθαίνουν με μεγάλη ευκολία μέσω της μίμησης και μάλιστα έχουν καταφέρει να καταλαβαίνουν τις εκφράσεις, τα λόγια και τις χειρονομίες μας. Λέγεται, για παράδειγμα, πως κάποιοι σκύλοι γελούν: σηκώνουν τα χείλη τους σαν να χαμογελούν, μιμούμενοι τη δική μας έκφραση. Πρόκειται πράγματι για μια έκφραση που παίρνουν μόνο όταν βρίσκονται μεταξύ ανθρώπων. Μεταξύ τους, εκφράζουν τη χαρά τους διαφορετικά· για παράδειγμα, καλούν τους ομοίους τους για παιχνίδι με ένα είδος υπόκλισης. Και τι γίνεται με τους σκύλους που αγνοούν την έννοια της υπακοής; Όταν εκπαιδεύουμε ένα σκύλο, πρέπει να τον ανταμείβουμε κατάλληλα, ανάλογα με την πρόοδό του και την «ιδιοσυγκρασία» του. Δεν αρέσει σε όλους το ίδιο έπαθλο. Για κάποιους ξεχωριστή σημασία έχει η τροφή, που αποτελεί το κίνητρο για να εκτελέσουν κάποια άσκηση. Αντίθετα άλλοι είναι έτοιμοι να κάνουν οτιδήποτε, όταν γνωρίζουν ότι θα ανταμειφθούν παίζοντας με ένα μπαλάκι.
Συχνά τα ζώα αγχώνονται υπερβολικά, με αποτέλεσμα να χάνουν τη δυνατότητα επικοινωνίας μαζί μας. Ακόμα και εμείς, όταν είμαστε αγχωμένοι, δεν είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε κάποια πράγματα. Το άγχος δεν ευνοεί τη συγκέντρωση και την κατανόηση, και προκύπτει όταν χάνεται το κανάλι επικοινωνίας με τον ιδιοκτήτη ή όταν το ζώο γίνεται δέκτης συγκεχυμένων μηνυμάτων που αλληλοαναιρούνται. Ασφαλώς ο σκύλος, ως κοινωνικό ζώο που ζει σε αγέλη, στην οικογένειά μας, χρειάζεται να έχει μια σαφώς καθορισμένη θέση μέσα σε αυτήν. Και η προσπάθεια επικοινωνίας πρέπει να γίνεται από όλους ή από κανέναν: όλα τα μέλη της οικογένειας πρέπει να του λένε το ίδιο πράγμα, γιατί ο σκύλος δεν είναι σε θέση να καταλάβει ότι με τον μπαμπά μπορεί να κάνει κάποια πράγματα ενώ με το μωρό όχι. Πρέπει λοιπόν να υπάρχει συνέπεια στην επικοινωνία, επειδή η έλλειψη ξεκάθαρης γλώσσας δημιουργεί ακατανοησία.
Ποιος είναι ο αρχηγός;
Κάποιος σκύλος μπορεί να πιστεύει ότι είναι ο αρχηγός της «αγέλης». Σε αυτή την περίπτωση, η θέση του πρέπει να προσδιοριστεί αμέσως, ειδικά αν υπάρχουν παιδιά στην οικογένεια. Πρέπει να του δώσουμε να καταλάβει ότι δεν αποφασίζει αυτός αλλά αποφασίζουν άλλοι γι’ αυτόν. Αυτό θα τον καθησυχάσει πολύ, γιατί σημαίνει ότι δεν θα έχει το χρέος να προσέχει αν έρχεται κάποιος ή να προφυλάσσει τις προμήθειες, όπως συμβαίνει στη φύση με τον αρχηγό της αγέλης. Εμείς θα αποφασίζουμε πότε θα φάει ή πότε θα βγει βόλτα. Πρέπει λοιπόν να του φερόμαστε σαν ήταν ένα παιδί, που δεν έχει ανάγκη από αφεντικό αλλά από έναν καλό γονέα.
Λαμπραντόρ & Σία, πρωταθλητές εγκαρδιότητας
Ο Κενθ Σβάρτμπεργκ, ερευνητής στο τμήμα Ζωολογίας στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης στη Σουηδία, και ο Μπιορν Φόρκμαν, ερευνητής στο τμήμα Ζωικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Φρεντερίκσμπεργκ στη Δανία, επινόησαν ένα τεστ. Στόχος τους ήταν να καθορίσουν την προσωπικότητα ενός δείγματος 15.329 σκύλων που ανήκαν σε 164 διαφορετικές ράτσες. Σύμφωνα με την έρευνά τους, πιο κοινωνικοί και χαρούμενοι είναι τα ριτρίβερ, που περιλαμβάνουν τα λαμπραντόρ, τα γκόλντεν, τα flat-coated και άλλες τρεις ράτσες που δεν είναι πολύ διαδεδομένες στην Ελλάδα.
περιοδικό Focus.
ourdogs.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε χρησιμοποιείτε ελληνικούς χαρακτήρες. Σχόλια άσχετα με το δημοσιευμένο θέμα θα διαγράφονται.