Με Απλά Λόγια… (Μέρος 1ο)

από τον Γιώργο Κωστόπουλο, εκπαιδευτή σκύλων – σύμβουλο συμπεριφοράς

Σκύλος και κήπος…

Σκύλος και κήπος είναι δύο έννοιες συμβατές, αλλά και ασύμβατες. Ή μάλλον θα έπρεπε να πούμε σκύλος και περιποιημένος κήπος. Γιατί συνήθως ο κάθε σκύλος κρύβει μέσα του έναν κηπουρό. Έναν κηπουρό, τις υπηρεσίες του οποίου όμως, σπάνια δείχνουν να το εκτιμούν οι ανθρώπινοι ιδιοκτήτες του κήπου....

Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες κήπων στους οποίους ζουν οι σκύλοι τους μονίμως ή για κάποιο σοβαρό διάστημα της ημέρας έχουν δύο ψευδαισθήσεις: α) ότι ο σκύλος πρέπει να είναι ο ευτυχέστερος του κόσμου, αφού ζει σε ένα μεγάλο, πανέμορφο κήπο, και β) ότι ο κήπος τους θα συνεχίζει να δείχνει κάθε μέρα όπως εκείνος στις αμερικάνικες ταινίες με τα τέλεια σπίτια, τα δέντρα και τους τέλεια καλοκουρεμένους κήπους.

Δυστυχώς γι’ αυτούς, τους σκύλους τους και τους κήπους τους η αλήθεια απέχει λίγο ή περισσότερο.

Ο σκύλος είναι ένα υψηλό κοινωνικό και ευφυές ον και σαν τέτοιο, χρειάζεται συντροφιά, κοινωνική συναναστροφή και αλληλεπίδραση, παιχνίδι, ενασχόληση και εκτόνωση. Ο κήπος από μόνος του, όσο όμορφος ή περιποιημένος και αν είναι, δεν μπορεί να του προσφέρει τίποτα παραπάνω. Ο κήπος με τα αγαπημένα του αφεντικά να του πετούν τη μπάλα ξανά και ξανά είναι αυτό που θέλει ο σκύλος. Ή μια σκυλίσια παρέα αγαπητή και ταιριαστή για τρελά παιχνίδια....

Αν δεν συμβαίνει κάτι από τα παραπάνω ο σκύλος αρχίζει να βαριέται. Και καθημερινά όλο και περισσότερο. Μέχρι που αποφασίζει να βρει τρόπους να απασχολήσει και να διασκεδάσει τον εαυτό του από μόνος του. Εκτός λοιπόν από το να γαβγίζει τους περαστικούς, τον ταχυδρόμο και τα παιδιά που επιστρέφουν από το σχολείο, αρχίζει να σκάβει στα μέσα του γκαζόν και να ανοίγει τρύπες, να ξεριζώνει τα λουλούδια και να τα μεταφέρει από τη μια άκρη στην άλλη και άλλες δημιουργικές για εκείνον κηπουρικές εργασίες που δυστυχώς συνήθως δεν χαίρουν καμίας εκτίμησης από τα αφεντικά.

Ακόμα χειρότερα, η επιστροφή του αφεντικού στο σπίτι, που για τον σκύλο είναι η ωραιότερη στιγμή της ημέρας, ξαφνικά συνοδεύεται από φωνές, συχνά και ξύλο. Και από αυτό το σημείο ξεκινά ένας φαύλος κύκλος ψυχικών προβλημάτων για το σκύλο και στεναχώριες για το αφεντικό, χωρίς στην ουσία να φταίει κανείς. Όμως αυτό είναι ένα άλλο θέμα.

Συνειδητοποιεί κανείς πόσο γρήγορα και εύκολα καταρρίπτονται οι μύθοι και οι ψευδαισθήσεις περί ευτυχισμένων σκύλων και περιποιημένων κήπων......

Όμως τα πράγματα είναι και απλά και εύκολα. Αρχικά, σε κάθε σκύλο- κηπουρό αντιστοιχεί ένας σκύλος- μάγειρας ( θα ονόμαζα έτσι το σκύλο που δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον για τον κήπο...).

Για τους κηπουρούς λοιπόν:

Εκπαιδεύστε τους στην βασική υπακοή, ώστε να ξεκινήσει μια σχέση σεβασμού προς το άτομό σας και την ιδιοκτησία σας από τον σκύλο. Μια-δυο φορές τη μέρα βάλτε στο πολυάσχολο πρόγραμμά σας δεκάλεπτο παιχνίδι με το σκύλο στον κήπο, με μπαλάκι, κυνηγητό ή ότι άλλο του αρέσει. Αυτό είναι αρκετό για να στον σκύλο- ένα ζώο λάτρη της ρουτίνας και της συνήθειας- την αναμονή της ευχάριστης αυτής περιόδου και της αποχής από οποιαδήποτε άλλη μονομερή αυτοαπασχόληση (βλέπε ξερίζωμα και μεταφορά τριανταφυλλιάς κ.λ.π.).

Σημαντικό: βγάζετε το σκύλο βόλτα όσο συχνά μπορείτε. Η ζωή στον κήπο ΔΕΝ αντικαθιστά τη βόλτα, η οποία προσφέρει πολλά περισσότερα στον σκύλο, όπως σημάδεμα περιοχής (για τα αρσενικά κυρίως), κοινωνικές επαφές, αλλαγή παραστάσεων και άσκηση.

Σκύλος και καλοκαιρινές διακοπές…

Θα αφήνατε ποτέ τον/ τη σύζυγό σας πίσω για να πάτε μόνος/ μόνη διακοπές; Τα παιδιά σας μήπως; Ας προσποιηθούμε όλοι μας ότι η απάντηση είναι....οχι, και ας προχωρήσουμε. Τότε γιατί το σκύλο; Δεν του αξίζει να αλλάξει παραστάσεις, να τρέξει ελεύθερος, να κάνει γνωριμίες και κυρίως να είναι ΜΑΖΙ ΣΑΣ;

«Μα»... Δεν υπάρχει «Μα». Όπου υπάρχει θέληση και αγάπη για τον πιστό μας σύντροφο. Με την προϋπόθεση βεβαίως ότι μιλάμε για έναν καλά συμπεριφερόμενο, εκπαιδευμένο, κοινωνικό, φιλικό και ισορροπημένο σύντροφο που δεν προκαλεί προβλήματα στο κοινωνικό περιβάλλον.

Αν όχι, αφήστε τον καλύτερα πίσω και μέχρι το επόμενο καλοκαίρι διαβάστε τα άρθρα της «Κ» για την εκπαίδευση, κοινωνικοποίηση και ψυχολογία του σκύλου...

Για τους υπόλοιπους...

Με απλά λόγια, στα πλοία πια οι σκύλοι είναι καθεστώς. Κυκλοφορούν άνετα όχι μόνο στα καταστρώματα, αλλά και στα σαλόνια, χωρίς κανείς να ενοχλείται. Σε περίπτωση που χρειάζεται να διανυκτερεύσετε υπάρχουν οι ειδικές «σκυλιέρες» στο τελευταίο κατάστρωμα, οι οποίες προορίζονται για τη διαμονή του σκύλου. Δεν είναι ότι πιο άνετο και καθαρό, όμως α) έχετε μεγάλες πιθανότητες να καταφέρετε να πάρετε το σκύλο στην καμπίνα σας («λαδώνοντας» τον καμαρότο, διαμαρτυρόμενοι για την αντισυνταγματικότητα του κανονισμού, απειλώντας ότι δεν θα ξαναταξιδέψετε με την ίδια εταιρεία και ότι θα δημοσιεύσετε τα παράπονά σας με επιστολή στις εφημερίδες, ζητώντας κάποιον ανώτερο, ικετεύοντας τον ανώτερο, απειλώντας τον ανώτερο ή απλά κρύβοντας τον σκύλο- αν είναι μικρόσωμος- κάπου στα πράγματά σας και φυγαδεύοντας τον στην καμπίνα) β) μια νύχτα είναι, θα περάσει...

Εμπειρία λεωφορείων της ενδοχώρας δεν έχω, όμως είναι γεγονός ότι πολλοί Έλληνες φοιτητές γειτονικών βαλκανικών χωρών πηγαινοέρχονται άνετα με τα σκυλιά τους στα πούλμαν των εταιρειών που εκτελούν αυτά τα δρομολόγια.

Προσωπικά έχω ταξιδέψει με πούλμαν τέτοιας γραμμής με τέσσερα ή πέντε σκυλιά στο ίδιο δρομολόγιο.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση και για οποιοδήποτε μεταφορικό μέσο, ενημερωθείτε τηλεφωνικώς από την αρμόδια υπηρεσία εκ των προτέρων. Ακόμα και αν η απάντηση είναι αρνητική, έχετε σκεφτεί πόσο σημαντική μορφή πίεσης και επηρεασμού καταστάσεων είναι εάν οι υπηρεσίες αυτές δέχονται καθημερινά ΕΝΑ τηλεφώνημα για το αν δέχονται ή μεταφέρουν σκύλους;

Ειδικά για τα ξενοδοχεία που αποτελούν και ιδιωτικές επιχειρήσεις, είναι δύσκολο ή χρειάζεται ιδιαίτερη ευφυΐα για να συνειδητοποιήσει ο διευθυντής ότι χάνει πελάτες εάν καθημερινά απαντάει σε ΕΝΑ τηλεφώνημα ότι «δεν δέχεται σκύλους»...;

Φέτος το καλοκαίρι, όταν έχετε λίγο χρόνο (που σίγουρα θα έχετε) κάντε ένα- δύο τηλέφωνα σε ξενοδοχεία της περιοχής που παραθερίζετε και απευθύνετε απλά την εξερευνητική ερώτηση: «δέχεται σκύλους;». Ακόμα και αν η απάντηση είναι αρνητική, του χρόνου ίσως να μην είναι και αυτό θα οφείλεται σε εσάς:

Με απλά λόγια, τώρα το καλοκαίρι που οι ταβέρνες, τα ζαχαροπλαστεία και οι καφετερίες ανάγονται σε εθνικό σπορ, δώστε την ευκαιρία στο σκύλο σας να σας συνοδεύσει. Για ένα ανεξήγητο λόγο ο κόσμος εντυπωσιάζεται όταν βλέπει ένα σκύλο να μένει ήσυχος δίπλα στο τραπέζι, ενώ τα αφεντικά του με την παρέα τους τρώνε. Το διαπιστώνω κάθε φορά που έχω μαζί μου τον Γερμανικό Ποιμενικό μου και νιώθω τα βλέμματα καρφωμένα επάνω του. Βλέμματα γεμάτα απορία, θαυμασμό, περιέργεια ή τρόμο. Βλέμματα που με πείθουν άλλη μια φορά για το πόσο έντονες είναι ακόμα στη χώρα μας οι προκαταλήψεις και η άγνοια. Βλέμματα που περιμένουν ότι από λεπτό σε λεπτό ο σκύλος θα ανέβει στο τραπέζι και θα μου αρπάξει τη μπριζόλα από το πιάτο, ή θα αρχίσει να γαβγίζει, ή να τραβάει το λουρί του και το τραπέζι μαζί και εμείς να κυνηγάμε το σκύλο, τραπέζι και πατάτες τηγανητές στο δρόμο, ή ότι όπου να `ναι θα δαγκώσει κάποιο παιδάκι πριν προλάβω να αντιδράσω... Και ως εκ θαύματος η ώρα περνάει και τίποτα από αυτά δεν συμβαίνει... Και τα βλέμματα τρόμου, γίνονται βλέμματα απορίας και θαυμασμού... Και τα παιδάκια από τα γύρω τραπέζια σιγά- σιγά ξεθαρρεύουν και πλησιάζουν το ένα μετά το άλλο για να ρωτήσουν δειλά «δαγκώνει;» και όταν η απάντηση από μέρους μου είναι αρνητική κάποιο πιο τολμηρό ή εξοικειωμένο θα τολμήσει να τον χαϊδέψει...Για να ακολουθήσουν και άλλα, ώστε σύντομα το τραπέζι μου να είναι κυκλωμένο από παιδάκια που τον χαϊδεύουν άφοβα και κάνουν ένα σωρό ερωτήσεις. Ενώ τα

βλέμματα των ενηλίκων συνεχίζουν πάντα διακριτικά και από απόσταση, γεμάτα ντροπή όμως τώρα... Και εγώ χαίρομαι και λυπάμαι για μια ακόμα φορά. Χαίρομαι που συνέβαλα στην εξοικείωση, λυπάμαι γιατί διαπιστώνω ότι έχουμε ακόμα πολύ δρόμο. Τα βλέμματα δεν θα πάψουν, παρά μόνο όταν τα μάτια κορεστούν. Και δεν θα κορεστούν όσο εσείς και εγώ κρατάμε τους σκύλους μας απομονωμένους.

Γι’ αυτό, το καλοκαίρι το σκύλο σας μαζί. Και τον χειμώνα επίσης!

Μετακόμιση: σκεφτείτε σαν σκύλος – σκεφτείτε τον σκύλο

Με απλά λόγια, μια μετακόμιση μπορεί να είναι κάτι το απολύτως φυσικό, προγραμματισμένο και αναμενόμενο για εμάς τους ανθρώπους, όχι απαραίτητα όμως και για τους σκύλους, που μπορεί να παρουσιάσουν μικρά ή και σοβαρότερα προβλήματα προσαρμογής.

Ο σκύλος είναι από τη φύση του ζώο ρουτίνας, σταθερού ρυθμού και καταστάσεων. Αισθάνεται περισσότερο ευτυχισμένος όταν ξέρει που βρίσκεται και τι θα του συμβεί. Όταν ξέρει π.χ. ότι θα φάει στις 8.00 μ.μ. και μετά θα ακολουθήσει βόλτα που θα καταλήξει στο κοντινό πάρκο, όπου θα συναντήσει τους τετράποδους ή και δίποδους φίλους του, μετά την επιστροφή στο σπίτι θα πάει να πιει νερό στο σημείο που βρίσκεται το μπολ του και θα ξαπλώσει στην αγαπημένη γωνιά του, μασουλώντας το αγαπημένο του κόκαλο... Και ξαφνικά όλα αυτά αλλάζουν...

Ο βαθμός ευκολίας προσαρμογής στο καινούργιο περιβάλλον εξαρτάται από το χαρακτήρα του σκύλου, τις εμπειρίες του αλλά και από τις δικές μας ενέργειες. Τύποι σκύλων οι οποίοι είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν προβλήματα προσαρμογής είναι κυρίως οι ευαίσθητοι, αμφιταλαντευόμενοι, νευρικοί ή υπερβολικά προσαρτημένοι σκύλοι, καθώς και εκείνοι με περιορισμένη γκάμα εμπειριών στη ζωή τους. Αντίθετα σκύλοι πιο ανεξάρτητοι, κυριαρχικοί και με πολλές εμπειρίες (διαφορετικού περιβάλλοντος και καταστάσεων) είναι αυτοί που θα προσαρμοστούν αμέσως ή πολύ γρήγορα.

Η δυσκολία προσαρμογής και το ψυχολογικό στρες που αυτή προκαλεί στο σκύλο μπορεί να εκφραστούν με πάρα πολλούς τρόπους, ανάλογα με το χαρακτήρα του σκύλου και τις συνθήκες. Μπορεί να υπάρξει αυξημένη νευρικότητα, κατάθλιψη, απομόνωση, γαύγισμα, καταστροφικότητα αντικειμένων, ούρηση μέσα στο σπίτι ή επάνω στο κρεβάτι που δεν είχαν παρατηρηθεί ποτέ πριν. Μπορεί βεβαίως και όλα να έρθουν απόλυτα φυσιολογικά.

Δεν θα έπρεπε όμως και εμείς να ενεργήσουμε προληπτικά αποτρέποντας τις πιθανότητες ταλαιπωρίας και για εμάς και για το ζώο μας;

Ορίστε μερικές ιδέες: Εάν έχετε τη δυνατότητα επισκέπτεστε το μελλοντικό καινούργιο χώρο με τον σκύλο σας δίνοντας του έτσι τη δυνατότητα να μυρίσει και «καταγράψει» το χώρο, αλλά και να τον συνδέσει με την ύπαρξή σας εκεί.

Πάρτε μαζί σας όλα τα αντικείμενά του (αυτονόητο) και κυρίως το κρεβάτι ή και την κουβέρτα του που έχουν την έντονη οσμή του. Όταν φτάσετε εκεί φερθείτε φυσιολογικά και ήρεμα, σαν τίποτα διαφορετικό να μην συμβαίνει και αποφύγετε συμπεριφορές τύπου «Λουίίίζ, έλα να δεις το καινούργιο σου δωμάτιο! Αααα! Τι ωραία που είναι! Έλα. Μη φοβάσαι....»

Τις πρώτες ημέρες προσπαθήστε να βρίσκεστε όσο το δυνατό περισσότερο με το σκύλο στο σπίτι και αποφύγετε με κάθε τρόπο να μείνει εντελώς μόνος του σ` αυτό, ούτε και για πέντε λεπτά. Αποφύγετε τα πολλά χάδια, μην τα στερήσετε όμως εντελώς. Ο σκύλος θα χρειάζεται μια ήρεμη και σταθερή επιβεβαίωση της αγάπης σας και ότι άλλα είναι καλά. Τα υπερβολικά χάδια και η αυξημένη προσοχή σ` αυτόν, αλλά και η παντελής έλλειψή τους θα ενισχύσουν την ανασφάλειά του και την ανησυχία του.

Σταθερότητα στη συμπεριφορά σας είναι το χρυσό κλειδί. Μια αυξημένη παροχή των αγαπημένων του παιχνιδιών μασήματος (chew toys) ή/ και λιχουδιών επιτρέπεται καθώς και οτιδήποτε μπορεί να τον κάνει να αισθανθεί ιδιαίτερα ευχάριστα. Αυτό θα τον βοηθήσει να κάνει ευχάριστη σύνδεση με τον καινούργιο χώρο και θα επιταχύνει την διαδικασία προσαρμογής.

Με όλα τα παραπάνω συνειδητοποιεί κανείς πως και σε ποιο βαθμό, καταστάσεις που για εμάς τους ανθρώπους εμφανίζονται αυτονόητες, μπορεί για τους σκύλους να μην είναι καθόλου. Μπορεί να είναι σύντροφοί μας για δεκάδες χιλιάδες χρόνια, όμως ανήκουν σε ένα άλλο ζωικά είδος με δική του ψυχολογία και απαιτήσεις. Και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζονται. Εάν προσπαθούμε καθημερινά να βλέπουμε τα πράγματα μέσα από τα δικά τους μάτια, αυτοί γίνονται ευτυχέστεροι και εμείς σοφότεροι.

Και όπως έλεγε και ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους συμπεριφοριστες σκύλων, ο Άγγλος John Fischer: «Think Dog». Σε ελεύθερη απόδοση « σκεφτείτε ΣΑΝ σκύλος, σκεφτείτε ΤΟΝ σκύλο».

συνεχίζεται...