Οι «σούπερ» σκύλοι γίνονται

του Γιώργου Κωστόπουλου, εκπαιδευτή σκύλων – σύμβουλου συμπεριφοράς

Επιστημονικά πειράματα μελέτες των διάσημων συμπεριφοριστων σκύλων Scott και Fuller έδειξαν ότι η ανθρώπινη παρέμβαση, ιδιαίτερα εκείνη του αφοσιωμένου, χομπίστα εκτροφέα κατά τη διάρκεια των κρίσιμων περιόδων ανάπτυξης των πρώτων εβδομάδων ζωής των κουταβιών, μπορούν όχι μόνο να διαμορφώσουν αποφασιστικά και μόνιμα το χαρακτήρα τους προς την επιθυμητή κατεύθυνση, αλλά ακόμα και να αλλάξουν τη γενετικά προδιαγεγραμμένη κατεύθυνση του.
Είναι λοιπόν το τάϊσμα των κουταβιών και η αλλαγή των λερωμένων εφημερίδων το μοναδικό καθήκον του εκτροφέα; Σίγουρα όχι. Ή μήπως είναι τυχαία η μελλοντική εκπαιδευσιμότητα, κυριαρχικότητα, αυτοπεποίθηση, δειλία, ανεξαρτησία ανθρωποκεντρικότητα, αυτοπεποίθηση, δειλία, ανεξαρτησία, ανθρωποκεντρικότητα, υπακοή, θάρρος του ενήλικου σκύλου; Επίσης όχι. Τι πρέπει να κάνεις και τι να αποφύγει ο εκτροφέας, προκειμένου για την εξασφάλιση ενός ισορροπημένου χαρακτήρα, ανεπηρέαστου από τους εξωγενείς παράγοντες σε όλα τα κουτάβια του; Και τι ο νέος ιδιοκτήτης ενός κουταβιού οκτώ εβδομάδων προκειμένου να διατηρήσει το αποτέλεσμα των προσπαθειών του εκτροφέα, αλλά και να εξασφαλίσει τη συνέχισή του;

ΠΡΩΤΗ ΚΡΙΣΙΜΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

(γέννηση έως και 3η εβδομάδα)

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ: Φαγητό (μητρικό γάλα), ύπνος, ζέστη, μασάζ

ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΤΡΟΦΕΑ:
α) Ζεστό κρεβάτι. Σ’ αυτή την ηλικία ο θερμοστατικός σωματικός μηχανισμός δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως και το κουτάβι δεν μπορεί να ελέγξει και συντηρήσει τη θερμοκρασία του. Σιγουρευτείτε ότι το δωμάτιο της γέννας και ιδιαίτερα το κρεβάτι των κουταβιών είναι ζεστό και εάν όχι αρκετά βοηθείστε με μηχανικά μέσα (καλοριφέρ, σόμπα η ακόμα κρεβάτι τους). Τα ζεστά και καλοταϊσμένα κουτάβια είναι εκείνα που αναπτύσσονται ομαλά και ευτυχισμένα.
β) Ελάχιστη ενασχόληση / ενόχληση των κουταβιών.
Εγκεφαλικά το κουτάβι είναι σχεδόν απομονωμένο από το εξωτερικό του περιβάλλον. Η διαφορά των εγκεφαλικών του κυμάτων όταν κοιμάται και όταν είναι ξύπνιο είναι ελάχιστη. Εφόσον λοιπόν το περιβάλλον δεν έχει καμιά επίδραση επάνω στην πνευματική και ψυχική του διαμόρφωση σ’ αυτή την ηλικία, είναι καλύτερα να το αφήνουμε ανενόχλητο, εξασκώντας μόνον την απαραίτητη χειραγώγηση π.χ. για να το βάλουμε στη θηλή αν χρειαστεί.

ΝΕΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

Το κουτάβι παρουσιάζει ανακλαστικά μόνο στην πείνα, το κρύο, την αφή και τις φυσικές του ανάγκες που προκαλούνται από το απαλό μασάζ που κάνει η μητέρα γλείφοντας τη περιοχή της κοιλιάς και των γεννητικών οργάνων. Το ρεπερτόριο τους σ’ αυτή την ηλικία περιλαμβάνει ακόμα το κλάμα, τη συγκέντρωση όλων μαζί για ζεστασιά, το “μπουσούλισμα” πάνω κάτω και το κούνημα του κεφαλιού από τη μία στην άλλη πλευρά του σώματος. Οι έξοδοι από τη φωλιά δεν αρχίζουν ακόμα. Ανάμεσα στις 10 και 19 ημέρες ανοίγουν τα μάτια, αλλά δεν μπορεί να δει. Δεν ακολουθεί κινούμενα αντικείμενα και δεν αντιδρά σε ξαφνικές κινήσεις. Γύρω στις 18 ημέρες μπορεί να σηκωθεί και με τρεμάμενα πόδια να κάνει τα πρώτα του βήματα.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΡΙΣΙΜΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
(4η εβδομάδα)

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ: φαγητό, ύπνος, ζέστη, η μητέρα του, κοινωνικοποίηση και αλληλεπίδραση με τ’ αδέλφια του, κοινωνικοποίηση με ανθρώπους σε περιορισμένη βάση, σταθερό (το ίδιο) περιβάλλον.

ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΤΡΟΦΕΑ:

α) Προσεκτική επαφή με ανθρώπους. Οι πρώτοι δεσμοί με το ανθρώπινο είδος αρχίζουν να δημιουργούνται, όμως λόγω της σημασίας της περιόδου αυτής και για την αποφυγή αρνητικών εμπειριών, οι πρώτες αυτές επαφές πρέπει να γίνονται από ενήλικες του άμεσου περιβάλλοντος. Όχι ξένους ή παιδιά.
β) Κοινωνική συνοχή. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αποχωριστεί ένα κουτάβι από τα υπόλοιπα αδέλφια του * τώρα, γιατί χάνοντας τη σημαντική αυτή εβδομάδα κοινωνικοποίησης προς το ίδιο του το είδος είναι πολύ πιθανό να καταλήξει κοινωνικά απροσάρμοστο (δειλό ή επιθετικό) προς τα άλλο σκυλιά και παράλληλα υπερβολικά εξαρτημένο από τους ανθρώπους για την υπόλοιπη ζωή του.
*Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ο όρος “τοκετοομάδα” που είναι εξίσου σωστός και επιστημονικότερος.
Δεν το κάνω σκόπιμα. Ο όρος όντως, δανεισμένος από τη κτηνιατρική βιβλιογραφία παραπέμπει σε μαζική εκτροφή γουρουνιών, βοοειδών ή προβάτων. Η σύγχρονη εκτροφή σκύλων που συχνά γίνεται μέσα στο σπίτι μας (αν όχι στη κρεβατοκάμαρα μας...) μικράν σχέση έχει με τη μαζική παραγωγή γουρουνιών...
γ) Αποφυγή αρνητικών εμπειριών. Αρνητικές ή τραυματικές εμπειρίες ή καταστάσεις στρες σ’ αυτή την περίοδο μπορεί να φέρουν στην επιφάνεια το ήδη κληρονομημένο συναίσθημα του φόβου ή της νευρικότητας (λόγω φόβου). Η αποτύπωσή τους σ’ αυτή τη φάση είναι τόσο έντονη που μπορεί να μην εξαλειφθεί ποτέ.

ΝΕΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

Όλες οι αισθήσεις λειτουργούν. Το κουτάβι βλέπει, ακούει, μυρίζει, γεύεται και αισθάνεται. Ανταποκρίνεται σε κινούμενα αντικείμενα και θορύβους. Μελέτες έχουν δείξει ότι σημαντικές αλλαγές συμβαίνουν στα εγκεφαλικά κύματα. Το κουτάβι κλαίει λιγότερο και κοιμάται λιγότερο. Αφήνει σταδιακά τη φωλιά για αρκετό διάστημα, δεν απομακρύνεται όμως πολύ μακριά.
Η περίοδος αυτή της τέταρτης εβδομάδας θεωρείται ίσως η σημαντικότερη όλων. Το κουτάβι περνάει από τη βρεφική φάση της συναισθηματικής απομόνωσης από το εξωτερικό περιβάλλον σ’ έναν συναρπαστικό άγνωστο κόσμο που μπορεί να γευθεί με όλες τους τις αισθήσεις. Έναν κόσμο όμως γεμάτο περίεργους θορύβους, ξαφνικά οπτικά ερεθίσματα, κινήσεις και έντονες αλλαγές φωτός. Οποιαδήποτε αλλαγή στο περιβάλλον του θα πρέπει να αποφευχθεί ή να γίνει πολύ προσεκτικά. Σίγουρα δεν είναι η περίοδος για να αλλάξουμε μέρος το κρεβάτι των κουταβιών ή να τα φέρουμε σε επαφή με τα παιδιά του γείτονα.

ΤΡΙΤΗ ΚΡΙΣΙΜΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
(5η έως και 7η εβδομάδα)

ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΤΡΟΦΕΑ
α) Ατομική ενασχόληση και φροντίδα. Το κουτάβι είναι πλέον ικανό να αναγνωρίζει ανθρώπους και αρχίζει να χτίζει δεσμούς μ’ αυτούς. Οι περισσότεροι εκτροφείς πιστεύουν ότι το καθήκον τους ολοκληρώνεται με το να χαϊδεύουν τα κουτάβια όλα μαζί, ενώ αυτά χοροπηδούν τριγύρω τους. Εάν όμως θέλουμε να δημιουργήσουμε ενήλικους σκύλους με ακλόνητη αυτοπεποίθηση αυτό δεν είναι αρκετό. Είναι σημαντικό το κάθε κουτάβι να απολαμβάνει καθημερινά κάποια
λεπτά αυτόνομης και αποκλειστικής επαφής με τον εκτροφέα. Παρέχοντας τους ατομική ενασχόληση, μακριά απ’ τ’ αδέλφια και τη μητέρα του, συνειδητοποιεί την μοναδικότητα του σαν ξεχωριστή προσωπικότητα. Ταυτόχρονα, εξισορροπούμε την οποιαδήποτε μορφή “καταπίεσης” υφίσταται από κάποια απ’ τ’ αδέλφια του, στα πλαίσια της καθημερινής πλέον άσκησης κοινωνικής ιεραρχίας που αναπτύσσεται ανάμεσά τους.
β) Έναρξη εκπαίδευσης καθαριότητας. Αυτή είναι η ηλικία κατά την οποία τα κουτάβια απομακρύνονται από τη φωλιά τους για να λερώσουν, υπακούοντας το ένστικτο τους να διατηρήσουν το χώρο που κοιμούνται καθαρό. Εάν ο εκτροφέας εκμεταλλευτεί αυτή τη φάση και στρώνει το χώρο γύρω απ’ το κρεβάτι των κουταβιών με εφημερίδες, το κουτάβι εκπαιδεύεται πανεύκολα και όταν βρεθεί στο καινούριο του σπίτι ξέρει τι και που να το κάνει, αφήνοντας έκπληκτα τα καινούργια αφεντικά του.
γ) Απογαλακτίσει και πειθαρχία. Αν και ξεκινάει σταδιακά ο απογαλακτισμός, η μητέρα δεν πρέπει να απομακρύνεται από τα κουτάβια εντελώς. Πρέπει να μπορεί να έχει πρόσβαση σ’ αυτά όποτε το επιθυμεί. Ο ρόλος της τώρα είναι σημαντικός για τη τιθάσευση και πειθαρχία τους. Πολλοί σοκάρονται όταν δουν τη μητέρα να γρυλίζει ή ακόμα και (επιφανειακά) επιτίθεται στα κουτάβια της, αλλά δεν πρέπει. Τους διδάσκει πως να υιοθετούν τη στάση υποταγής, κάτι που στο μέλλον μπορεί να τα γλιτώσει από αιματηρούς καβγάδες με πολύ κυριαρχικά ή επιθετικά σκυλιά.
Κουτάβια που έχουν αποχωριστεί εντελώς τη μητέρα τους σ’ αυτή την ηλικία, εξελίσσονται συχνά σε θορυβώδεις, νευρωτικούς και ανεξέλεγκτους ενήλικους σκύλους.
Δ) Συνύπαρξη με τ’ αδέλφια τους. Τα κουτάβια μαθαίνουν να διαχωρίζουν τους ανθρώπους απ’ τους σκύλους, σαν δύο ξεχωριστές οντότητες. Η συνύπαρξη και αλληλεπίδραση με τ’ αδέλφια τους τα μαθαίνει να είναι και να συμπεριφέρονται σαν σκύλοι. Εάν ένα κουτάβι αποχωριστεί από τα υπόλοιπα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όταν μεγαλώσει θα επιδεικνύει πολύ μικρότερο ενδιαφέρον για “σκυλίσιες” δραστηριότητες και τρόπο ζωής και πιθανόν να μπλέκεται σε καβγάδες με κάθε άγνωστο σκύλο συναντάει. Εάν αποχωριστεί δε κατά την έναρξη αυτής της περιόδου το πιθανότερο
είναι να καταλήξει ένας πολύ επιθετικός σκύλος, με κρίση ταυτότητος και τόσο ανθρωποκεντρικός που ακόμα και οι σεξουαλικές του επιθυμίες να εκφράζονται προς τους ανθρώπους, αντί γι’ αυτούς σκύλους.

ΝΕΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

Η τεχνική και η πρακτική της κοινωνικής ιεραρχίας εδραιώνονται κατά τη περίοδο αυτή. Το παιχνίδι - πάλη, αλλά και η αμιγής πάλη, ιδιαίτερα για το φαγητό, ξεκινούν. Στη έβδομη εβδομάδα το μυαλό του κουταβιού προσομοιάζει πλέον του ενήλικου σκύλου, χωρίς βέβαια τις εμπειρίες.
Το κουτάβι αναγνωρίζει πλέον διαφορετικές ανθρώπινες μορφές και θορύβους, και σ’ αυτή τη φάση μπορούμε να ξεκινήσουμε τη σταδιακή “εισαγωγή” τους. Η χρήση μεταλλικών μπολ φαγητού (πέρα της υγιεινής τους) με το θόρυβο που κάνουν βοηθούν τα κουτάβια να συνδέσουν τις εναλλαγές θορύβων με κάτι ευχάριστο.
Μπορείτε να χρησιμοποιείτε κουτάλι για να ανακατεύεται θορυβωδώς το περιεχόμενο τους, καθώς και να το εναποθέτετε απότομα στο πάτωμα. Να είστε σίγουροι ότι κανένα από τα κουτάβια εκτροφής σας δεν θα βρεθεί να τρέμει φοβισμένο κάτω απ’ το τραπέζι της κουζίνας, επειδή κάποιο μπρίκι έπεσε στο πάτωμα στο καινούργιο του σπίτι. Άλλοι θόρυβοι, όπως παλαμάκια και ηλεκτρική σκούπα (ο “μπαμπούλας” των περισσότερων σκύλων που ζουν μέσα στο σπίτι) πρέπει να εισαχθούν σταδιακά, αρχικά έξω απ’ το δωμάτιο των κουταβιών και μετά μέσα. Η παρουσία και η αλληλοϋποστήριξη που
θα παρέχει το ένα στο άλλο θα τα βοηθήσουν να αποδεχθούν και συνηθίσουν αυτούς τους θορύβους πολύ ευκολότερα.
Τέλος, στη περίοδο αυτή μπορεί να γίνει εύκολα και χωρίς σκοπό η εισαγωγή στο περιλαίμιο και το λουρί οδηγό. Ένα μικρό νάιλον περιλαίμιο (μεγέθους γάτας) με ένα ελαφρό σχοινάκι, ακόμα και κορδόνι παπουτσιού δεμένο στην άκρη του και τα κουτάβια εκπαιδεύουν το ένα το άλλο. Στο παιχνίδι μαθαίνουν να συνηθίζουν το συναίσθημα της έλξης και του να έχουν κάτι γύρω απ’ το λαιμό τους, χωρίς κόπο από ‘μας.

ΤΕΤΑΡΤΗ ΚΡΙΣΙΜΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
(8η – 12η εβδομάδα)

 Από την όγδοη έως και τη δωδέκατη εβδομάδα οι βασικές ανάγκες του κουταβιού είναι: κοινωνικοποίηση με ανθρώπους, υποκατάστατο μητέρας, βασική διδασκαλία

Ρόλος του εκτροφέα / νέου ιδιοκτήτη:

α) Αποφυγή τρομακτικών ή επίπονων νέων εμπειριών
Μελέτες έχουν δείξει ότι πριν από την ηλικία των οκτώ εβδομάδων ένα κουτάβι θα πλησιάσει έναν άνθρωπο, ακόμα κι αν ο ίδιος το είχε φοβίσει ή πονέσει την προηγούμενη μέρα. Από την όγδοη εβδομάδα όμως, η αρνητική εμπειρία καταγράφεται, το κουτάβι θυμάται και θα δείξει φόβο ή θα προσπαθήσει να αποφύγει το συγκεκριμένο άτομο. Η όγδοη εβδομάδα είναι σημαντική, γιατί είναι η εβδομάδα αποτύπωσης των αρνητικών / φοβιστικών εμπειριών. Γι’ αυτό και θα πρέπει με κάθε τρόπο να αποφεύγονται τέτοιου είδους εμπειρίες. Παραδόξως, τι συμβαίνει; Ακριβώς το αντίθετο!
Είναι η πιο συνηθισμένη εβδομάδα στην οποία το κουτάβι θα μπει για πρώτη φορά σε αυτοκίνητο (για να πάει στο σπίτι των νέων αφεντικών του) ή θα επισκεφτεί τον κτηνίατρο... Από την άλλη, οι ίδιες μελέτες έχουν δείξει ότι όταν το κουτάβι περάσει την ένατη εβδομάδα της ζωής του, η αφοσίωσή του και η τάση δεσμού με τους ανθρώπους είναι τόσο έντονη (εφόσον έχει μέχρι τότε κοινωνικοποιηθεί σωστά), ώστε ακόμα και εάν η συμπεριφορά τους απέναντί του είναι απορριπτική ή φοβιστική, εκείνο θα εξακολουθεί να θέλει να τους πλησιάσει.

β) Αποχωρισμός από μητέρα και αδέλφια
Εάν ένα κουτάβι παραμείνει σ’ αυτή την ηλικία με τη μητέρα του μπορεί να αποβεί βλαπτικό για τη ψυχική και συναισθηματική του ανάπτυξη. Είναι η περίοδος κατά την οποία η μητέρα θα αρχίσει πλέον ενεργά να το απορρίπτει και να το απομακρύνει, γεγονός που θα αποτελέσει σοκ για την νεοαποκτηθείσα και εύθραυστη αυτοπεποίθησή του. Υπάρχει ακόμα η πιθανότητα να γίνει υπερβολικά εξαρτημένο απ’ αυτή - επίσης βλαπτικό για την ψυχική του ωρίμανση. Πριν ή μετά την όγδοη εβδομάδα είναι ιδανική ηλικία για να πάει στη νέα του οικογένεια. Τώρα, από τη φύση του θα δεθεί πολύ εύκολα με τα καινούργια του αφεντικά που θα αποτελέσουν υποκατάστατο της μητέρας του.
Εκτός από τον χωρισμό από τη μητέρα του, το ίδιο πρέπει να γίνει και με τ’ αδέλφια του. Η συνύπαρξή τους μέχρι τώρα ήταν πολύ χρήσιμη και απαραίτητη. Τα έμαθε πως να είναι και να αντιδρούν σαν σκύλοι και ενίσχυσε την ανταγωνιστικότητά τους. Αν όμως η συνύπαρξή τους παραταθεί θα έχει τα αντίθετα αποτελέσματα και θα εμποδίσει τη συναισθηματική τους ανάπτυξη. Το πιθανότερο, θα σταθεροποιηθεί ο ιεραρχικός ρόλος που το κουτάβι έχει στην αγέλη και θα παραμείνει για όλη του τη ζωή ένας υπερβολικά κυριαρχικός, καταπιεστικός και πείσμων σκύλος ή ένας υπερβολικά δειλός, υποχωρητικός και υποταγμένος.

γ) Τρυφερότητα και προσωπική φροντίδα
Η τάση και η ικανότητα του κουταβιού να σχηματίσει έναν ισχυρό δεσμό αφοσίωσης προς τους ανθρώπους είναι τώρα μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη φάση της ζωής του και αυτό πρέπει να το εκμεταλλευτούμε, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να υπερβάλουμε, έχοντας το όλη την ημέρα αγκαλιά.

δ) Ελεγχόμενο παιχνίδι με παιδιά
Ο σκύλος δεν βλέπει όλους τους ανθρώπους σαν ένα είδος άλλου ζώου: το παιδί παρουσιάζεται στα μάτια του εντελώς διαφορετικά από τον ενήλικα και ο νέος ενήλικας εντελώς διαφορετικός από έναν ηλικιωμένο. Θυμηθείτε πόσες φορές έχετε ακούσει ιστορίες σκύλων, που στην ενηλικίωσή τους ανέπτυξαν “ξαφνικά” και “αναίτια” επιθετικότητα ή δειλία προς παιδιά, ηλικιωμένους, έγχρωμους ή αλλοδαπούς. Τυχαίο;
Τώρα είναι η ηλικία κατά την οποία πρέπει να “γνωρίζουμε” το κουτάβι σε όλα τα άλλα ανθρώπινα ή μη είδη πρόκειται να συναντήσει στη ζωή του, πάντα με ευχάριστο και θετικό τρόπο. Και πάντα σταδιακά. Πρώτα σε ένα παιδί, μετά σε περισσότερα. Αν δεν έχετε δικά σας παιδιά, “δανειστείτε” του γείτονα. Με τη δική σας επίβλεψη φροντίστε ώστε η κάθε συνάντηση να έχει καλή έκβαση: μην αφήνετε τα παιδιά να κακομεταχειρίζονται το κουτάβι, ούτε αυτό να τους δαγκώνει χέρια και ρούχα. Δώστε στα παιδιά να προσφέρουν στο κουτάβι ένα μπισκότο ή ένα παιχνίδι και σιγουρευτείτε ότι ΤΙΠΟΤΑ το αρνητικό δεν θα συμβεί.

ε) Επαφή με τον έξω κόσμο (μετά την όγδοη εβδομάδα

Τώρα πρέπει να αρχίσει η σταδιακή εισαγωγή του στον έξω κόσμο. Αρχικά στον κήπο (αν υπάρχει) και μετά έξω (έστω και στην αγκαλιά μας, μέχρι να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα εμβολιασμού για να μπορεί άφοβα να έρθει σε επαφή με το έδαφος) για σύντομες βόλτες με τα πόδια ή το αυτοκίνητο. Πρέπει να μπορεί να δει και μυρίσει οτιδήποτε μας περιβάλλει.
Να μάθει ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να φοβάται στη θέα ή τον ήχο της πολυκοσμίας, των αυτοκινήτων και των μοτοσικλετών, των ποδηλάτων, αλλά και του πλυντηρίου, της ηλεκτρικής σκούπας, του τηλεφώνου, του κουδουνιού και εκατοντάδων άλλων ερεθισμάτων που αποτελούν τον κόσμο μας, τον κόσμο των ανθρώπων στον οποίο θα ζήσει.

στ) Ήπια πειθαρχία
Κατά την περίοδο αυτή το κουτάβι είναι πλέον ικανό να αποδεχθεί και να κατανοήσει την επιβολή της πειθαρχίας. Και δεν εννοούμε φυσικά τίποτα περισσότερο από την ήπια επιβολή της λέξης ΟΧΙ ή ΜΗ, που θα πρέπει να παραμείνει ως η μόνη αρνητική εντολή στη ζωή του.

ζ) Εκπαίδευση καθαριότητας
Εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι το κουτάβι έχει μάθει να λερώνει σε εφημερίδες από την περίοδο που ήταν με τ’ αδέλφια του, την τάση να μην λερώνει το κρεβάτι του, αλλά και την επιθυμία του να μας ευχαριστήσει, μπορούμε εύκολα να το διδάξουμε που θέλουμε να λερώνει, μέσα ή έξω απ’ το σπίτι μας. Πάντα με θετικό τρόπο, χωρίς επίπληξη, επαινώντας τις επιτυχημένες προσπάθειές του και αγνοώντας τις αποτυχίες.

η) Έναρξη απλοϊκής εκπαίδευσης

Το αναπτυσσόμενο αγελαίο ένστικτο του κουταβιού που αναζητά αρχηγό κάνει την οποιαδήποτε μορφή απλοϊκής εκπαίδευσής του πανεύκολη: όλη του η προσοχή και διαθεσιμότητα προσφέρεται απλόχερα σ’ αυτόν που θεωρεί αρχηγό του, στον άνθρωπο. Αρκούν μερικές επαναλήψεις των λέξεων “ΕΛΑ” και “ΚΑΤΣΕ” κρατώντας το μπολ φαγητού του και θα εκπλαγείτε απ’ το αποτέλεσμα. Το πιο σημαντικό όμως που συμβαίνει τώρα είναι ότι δημιουργείται μια ευχάριστη σύνδεση με τη διαδικασία της εκπαίδευσης, απαραίτητη για την θετική αντιμετώπιση της μετέπειτα σοβαρότερης εκπαίδευσης
υπακοής του.
Τώρα είναι επίσης η ηλικία για τη μετάβαση από το λεπτό κορδονάκι στο κανονικό λουρί - οδηγό.

στ) Ατομική ενασχόληση
Στην περίπτωση που σ’ αυτή την ηλικία έχουν παραμείνει στον εκτροφέα περισσότερα του ενός κουτάβια, η οποιαδήποτε ενασχόληση, κοινωνικοποίηση και εκπαίδευσή τους καλό είναι να γίνεται ξεχωριστά, σ’ ένα περιβάλλον χωρίς πειρασμούς.
Έτσι, με τη προσοχή του ολοκληρωτικά στραμμένη επάνω μας, ενισχύουμε το δεσμό και τη συνεργασιμότητα, αυξάνοντας ταυτόχρονα την αυτοπεποίθηση και τη συνείδηση της ατομικότητάς του.

ι) Έντονη κοινωνικότητα με ανθρώπους
Τεστ έχουν δείξει ότι εάν το κουτάβι παραμένει απομονωμένο από τους ανθρώπους σ’ αυτή την ηλικία, θα εξελιχθεί σε ένα δυσπροσάρμοστο ενήλικο ζώο, ανίκανο να συνδεθεί συναισθηματικά με τους ανθρώπους, αλλά και να εκπαιδευτεί.

Νέες δράσεις και αντιδράσεις

Έντονη ανταγωνιστικότητα αναπτύσσεται τώρα μεταξύ των κουταβιών και δημιουργούνται οι κοινωνικοί ρόλοι των κυρίαρχων και των υποταγμένων. Το κουτάβι πια συσχετίζει και έτσι μαθαίνει γρήγορα οτιδήποτε. Το αγελαίο ένστικτο αναπτύσσεται και εύκολα υπακούει τον άνθρωπο - αρχηγό. Η σωματική ευαισθησία του βρίσκεται σε γρήγορη ανάπτυξη, γι’ αυτό είναι σημαντικό να αποφεύγουμε οποιαδήποτε μορφή σωματικής τιμωρίας ή κάποια επίπονη εμπειρία.

ΠΕΜΠΤΗ ΚΡΙΣΙΜΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Από την 13η έως την 16η εβδομάδα οι βασικές ανάγκες του κουταβιού είναι: αγάπη, πειθαρχία, εκπαίδευση, κοινωνικοποίηση προς ανθρώπους και σκύλους

Ρόλος του ιδιοκτήτη:

α) Πειθαρχία - αποφυγή αρνητικών εντολών
Μεγαλύτερη πειθαρχία μπορεί και πρέπει να απαιτείται από το κουτάβι τώρα. Ήπιες διορθώσεις - κυρίως λεκτικές - μπορούν να αποτελούν μέρος της διδασκαλίας του. Όμως η βάση είναι η θετική προσέγγιση σε οτιδήποτε προσπαθούμε να του διδάξουμε.

β) Οριστικός αποχωρισμός από τα αδέρφια του
Είναι πια πολύ σημαντικό να μην συμβιώνουν τα αδέρφια. Εάν αυτό συμβεί, το πιθανότερο είναι να εξελιχθεί σε “κυνοκεντρικό” σκύλο (το αντίθετο του ανθρωποκεντρικού), υπερβολικά προσαρτημένος στο είδος του, ανίκανος να δεθεί συναισθηματικά σε ισχυρό βαθμό με τους ανθρώπους ιδιοκτήτες του. Μέχρι το τέλος της 16ης εβδομάδας ο συναισθηματικός τύπος έχει διαμορφωθεί, και ότι είναι τώρα (υπερενεργητικός, ήρεμος, επιθετικός, δειλός κ.λ.π.) θα παραμείνει σε όλη του τη ζωή.

Νέες δράσεις και αντιδράσεις

Αυξανόμενη ανεξαρτησία και τάση κυριάρχησης ανθρώπων. Γι’ αυτό και το να έχει μάθει να έρχεται όταν το φωνάζουν έχει ιδιαίτερη σημασία.
Η επερχόμενη αλλαγή δοντιών θα το κάνει να θέλει να μασήσει οτιδήποτε βρίσκεται σε ακτίνα δράσης του. Σ’ αυτή τη φάση πρέπει να παρέχουμε πληθώρα παιχνιδιών και αντικειμένων που το σκυλί μπορεί άφοβα να δαγκώσει και να το περιορίζουμε όταν δεν μπορούμε να το επιβλέπουμε (προσοχή στα ηλεκτρικά καλώδια).
Θα αρχίσει να επιδεικνύει κυριαρχική συμπεριφορά απέναντί μας, με τρόπους που εμείς πολλές φορές δεν συνειδητοποιούμε ή δεν παίρνουμε στα σοβαρά: δάγκωμα των χεριών και ποδιών μας κατά το παιχνίδι ή όταν περπατάμε, δάγκωμα των ρούχων μας ή αγνοώντας το κάλεσμα μας, ενώ γνωρίζει το όνομά του πολύ καλά. Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται “αθώα” ή χαριτωμένα, σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει όμως να αφεθούν να συνεχιστούν. Η επέμβασή μας πρέπει να είναι άμεση, γρήγορη και αυστηρή - ποτέ βάναυση ή τραυματική.
Το μήνυμα που θέλουμε να δώσουμε είναι ότι σαν σκύλος μπορεί να επιδεικνύει κυριαρχική συμπεριφορά έναντι ενός άλλου σκύλου, ποτέ όμως έναντι του ανθρώπου. Αυτός θα παραμείνει πάντοτε φίλος και σύντροφος μεν, αρχηγός του δε.

ΝΕΑΝΙΚΗ / ΕΦΗΒΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Αυτή η περίοδος είναι δύσκολο να προσδιοριστεί χρονικά, λόγω του διαφορετικού ρυθμού ωρίμανσης των διαφόρων φυλών, αλλά και του κάθε σκύλου ξεχωριστά. Ακόμα είναι δύσκολο να δοθούν πολύ σαφείς συμβουλές χειρισμού του σκύλου, λόγω των ποικίλων αντιδράσεων που συναντά κανείς, όσο και της μεταβλητότητας του χαρακτήρα κατά τη περίοδο της εφηβείας. Μεταξύ του τέταρτου και του έβδομου μήνα της ζωής τους, πολλοί σκύλοι μπαίνουν στη λεγόμενη περίοδο “φοβίας νέων εμπειριών”, που μπορεί να κρατήσει για αρκετό διάστημα. Ο σκύλος δείχνει μεγάλη έκπληξη, φόβο ή
συναισθηματική αστάθεια προς οτιδήποτε καινούργιο (μη “καταγραμμένο”) στο περιβάλλον του. Συνειδητοποιεί κανείς σε πόσο καλύτερη μοίρα βρίσκονται οι σκύλοι που οι εκτροφείς και οι ιδιοκτήτες τους φρόντισαν να τους κοινωνικοποιήσουν εγκαίρως με διαφορετικούς ανθρώπους και καταστάσεις, κατά τις προηγούμενες περιόδους, σύμφωνα με τα παραπάνω.
Αυτό που κάνει την περίοδο αυτή ακόμα πιο δύσκολη είναι το ότι πολλά κουτάβια φτάνουν τη σεξουαλική ωρίμανση, γεγονός που επίσης αλλάζει την προσωπικότητά τους.
Σύμφωνα με τον κορυφαίο Αμερικανό ψυχολόγο σκύλων Dr. Michael Fox «Τα κουτάβια που δεν έχουν ανατραφεί σωστά, όταν φτάσουν τη σεξουαλική ωρίμανση είναι πολύ δυσκολότερα στο χειρισμό τους, δείχνοντας ακραία αδιαφορία για τους ιδιοκτήτες τους και βίαιη επιθετικότητα όταν πειθαρχηθούν ή περιοριστούν». Η ευθανασία είναι η μοίρα πολλών τέτοιων σκύλων. Οι ιδιοκτήτες που δεν είχαν το χρόνο ή τη γνώση να αναθρέψουν το σκύλο τους σωστά, θα έπρεπε να είχαν επιλέξει τουλάχιστον μια πιο υποτακτική και κοινωνική φυλή ή να είχαν στειρώσει το ζώο νωρίς, προκειμένου να μειωθούν οι πιθανότητες για σεξουαλικά προερχόμενη επιθετικότητα ή υπερβολική κυριαρχικότητα που επέρχονται με την ωρίμανση”.
Συνειδητοποιεί κανείς ότι η υπεύθυνη εκτροφή σκύλων και η σωστή ανατροφή τους κατά τους πρώτους μήνες της ζωής τους είναι κάτι περισσότερο από τη διατροφή, καθαριότητα και εμβολιασμό τους, όμως το αποτέλεσμα ενός ισορροπημένου συντρόφου για δέκα, δώδεκα ή περισσότερα χρόνια αποζημιώνει με το παραπάνω.
Και για τον εκτροφέα δεν υπάρχει πιστεύω μεγαλύτερη ικανοποίηση, όταν οι νέοι ιδιοκτήτες τηλεφωνούν για να του πουν πόσο καλό, έξυπνο και υπάκουο είναι το νέο τους κουτάβι, ή ότι ποτέ δεν είχαν ένα κουτάβι σαν αυτό... Τυχαίο;

(δημοσίευση στο περιοδικό Κυνολογία)

gkostopoulos.gr