Πόσο μας καταλαβαίνει ο σκύλος μας;

Ερευνα για το αν ο τετράποδος φίλος μας μπορεί να καταλάβει σε ποια ψυχική κατάσταση βρισκόμαστε

Τα σκυλιά προσαρμόζονται πολύ εύκολα στις διαφορετικές συνθήκες. Ετσι, τις περισσότερες φορές εντάσσονται αμέσως στην ανθρώπινη οικογένεια που τα υιοθετεί. Δεν είναι, μάλιστα, λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου μπορεί να χαρεί με τη χαρά μας και να νιώσει, να συμμεριστεί τον πόνο μας, να σταθεί στο πλάι μας και να θρηνήσει μαζί μας όταν η τραγωδία χτυπήσει την πόρτα μας.

Κάτι τέτοιο, φυσικά, δεν είναι διόλου περίεργο ούτε και θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη, εάν λάβει κανείς υπόψη ότι τα δύο είδη μετρούν 15 χιλιάδες χρόνια συνύπαρξης και συν-εξέλιξης. Υπάρχουν όμως αδιάσειστα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι ο σκύλος νιώθει συμπόνοια για τον άνθρωπο; Ενα πείραμα, που πραγματοποιήθηκε στη Βρετανία πρόσφατα, υποδεικνύει ότι το κούνημα της ουράς και το φιλικό σκούντημα με τη μύτη τελικά σημαίνουν πολύ περισσότερα από όσα νομίζουμε.

Παλαιά...

Διάφορα πειράματα που εκπονήθηκαν παλαιότερα είχαν δείξει ότι τα ζώα πράγματι μπορούν να νιώσουν συμπόνοια, να συμμεριστούν ψυχικά τη δυστυχία του πλησίον τους.

Ποντίκια και πίθηκοι που χρησιμοποιήθηκαν ως πειραματόζωα αρνήθηκαν να φάνε προκειμένου με αυτόν τον τρόπο να γλιτώσουν συγγενείς τους από το ηλεκτροσόκ στο οποίο τους υπέβαλλαν οι επιστήμονες. Αναλόγως, μεγάλα πρωτεύοντα, όπως έχει αποδειχθεί, αλληλοπαρηγορούνται ύστερα από κάποια συμπλοκή.

Ολα αυτά τα πειράματα και οι παρατηρήσεις υποδείκνυαν ότι τα μέλη του ζωικού βασιλείου είναι πολύ ευαίσθητα στον πόνο ή στη στενοχώρια που νιώθει κάποιο άλλο μέλος του είδους τους.

...και νέα πειράματα

Αυτή τη φορά, η Ντέμπορα Κούστανς και η Τζένιφερ Μέγιερ, του Κολεγίου Γκόλντσμιθς του Λονδίνου, αποφάσισαν να μελετήσουν κατά πόσον τα σκυλιά μπορούν να καταλάβουν σε ποια ψυχική κατάσταση βρίσκονται οι άνθρωποι γύρω τους.

Οι δύο επιστήμονες πραγματοποίησαν ένα πείραμα για να μελετήσουν με ποιο τρόπο αντιδρούν οι σκύλοι όταν ένας άνθρωπος που βρίσκεται δίπλα τους αρχίζει να κλαίει.

Οι ερευνητές εξαρχής γνωρίζαν ότι η ερμηνεία των διαφορετικών αντιδράσεων θα ήταν κάτι εξαιρετικά δύσκολο και πιθανώς όχι πολύ αξιόπιστο, αφού συνήθως τα σκυλιά κλαίνε, γλείφουν, ακουμπούν το κεφάλι τους στα γόνατα του αφεντικού και φέρνουν τα παιχνίδια τους σε ανθρώπους που νιώθουν κάποια στενοχώρια, προσπαθώντας έτσι να τους παρηγορήσουν.

Αν και όλα τα προαναφερθέντα υποδεικνύουν ότι ο σκύλος θέλει να ανακουφίσει τον άνθρωπο από ό,τι τον πονά ή τον στενοχωρεί, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι αυτά είναι σημάδια που εκφράζουν περιέργεια ή ακόμα ότι το ζώο νιώθει ενόχληση και ανησυχία βλέποντας το αφεντικό του στενοχωρημένο, χωρίς ωστόσο να συμμερίζεται ή να αντιλαμβάνεται τον πόνο του.

Για να καταλήξουν σε σαφές συμπέρασμα, οι Βρετανοί επιστήμονες χρησιμοποίησαν δεκαοκτώ σκυλιά που ανήκαν σε διαφορετικές ράτσες και τα εξέθεσαν σε διαφορετικές καταστάσεις. Η διάρκεια καθεμιάς δεν ξεπερνούσε τα 20 δευτερόλεπτα.

Τα τετράποδα έβλεπαν δηλαδή τον ιδιοκτήτη τους ή έναν ξένο να κλαίει και στη συνέχεια αυτούς τους δύο ανθρώπους να μουρμουρίζουν κάποιο τραγουδάκι για παιδιά. Πριν από τα τέσσερα αυτά «επεισόδια» είχε προηγηθεί μια συζήτηση του ιδιοκτήτη με τη δόκτορα Μέγιερ, η οποία ήταν αυτή που είχε αναλάβει να υποδυθεί τον ρόλο του ξένου.

Οι επιστήμονες εξαρχής υποπτεύονταν ότι στην περίπτωση που το κλάμα προκαλούσε λύπη ή καλύτερα ανησυχία στα σκυλιά, τότε άσχετα με το ποιος ήταν αυτός που έκλαιγε, αν δηλαδή ήταν ο ιδιοκτήτης ή ο ξένος, το ζώο θα προσέτρεχε στον ιδιοκτήτη του για να βρει παρηγοριά. Αν, αντιθέτως, κινητήριος δύναμη ήταν η περιέργεια, κι όχι η συμπόνοια, τότε το σαχλό παιδικό τραγουδάκι θα προκαλούσε ακριβώς τα ίδια αποτελέσματα και το ζώο θα πλησίαζε τους ανθρώπους που το μουρμούριζαν.

Ο άνθρωπος, στο επίκεντρο της συμπεριφοράς τους

Οι δύο ερευνήτριες Ντέμπορα Κούστανς και Τζένιφερ Μέγιερ αναφέρουν στη μελέτη τους, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Animal Cognition, ότι η συμπεριφορά των σκύλων είχε πάντα στο επίκεντρο τον άνθρωπο. Τα δεκαοκτώ ζώα, που ανήκαν σε διαφορετικές ράτσες, έλαβαν μέρος στο πείραμα, πλησίαζαν τον ιδιοκτήτη τους όταν σιγοτραγουδούσε, αλλά το έκαναν με διπλάσια συχνότητα όταν ένας από τους ανθρώπους που συμμετείχαν έκλαιγε. Αυτό, λένε οι επιστήμονες, σημαίνει ότι τα σκυλιά μπορούν να ξεχωρίσουν την παράξενη συμπεριφορά από το κλάμα.

Επίσης, δεκαπέντε από τα σκυλιά πλησιάσαν τον ξένο όταν αυτός έκλαιγε. Στο σύνολό τους, όμως, τα ζώα πλησίασαν τον ξένο που έκλαιγε αντί του ιδιοκτήτη τους εφόσον αυτός σιγοτραγουδούσε, είτε δηλαδή σε ψυχικά καλή ή αδιάφορη κατάσταση. Αυτά τα συμπεράσματα, υποστηρίζουν οι επιστήμονες, υποδεικνύουν ότι οι σκύλοι έχουν την ικανότητα να νιώθουν συμπόνοια, να συμμερίζονται τον ψυχικό μας πόνο. Παρ’ όλα αυτά, ομολογούν οι Βρετανοί επιστήμονες ότι για να καταλήξουν σε σαφές και αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα, θα πρέπει να πραγματοποιηθούν και άλλες έρευνες, αφού δεν αποκλείεται η αντίδραση των ζώων να είχε καθοριστεί από εμπειρίες του παρελθόντος, ότι δηλαδή κάποτε ανταμείβονταν κάθε φορά που πλησίαζαν τα λυπημένα αφεντικά τους. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι όσοι έχουν στο σπίτι τους και στην οικογένειά τους ένα τετράποδο δεν χρειάζονται περισσότερες αποδείξεις για να πεισθούν ότι τελικά ο σκύλος τους «τους νιώθει».

kathimerini.gr