Μήπως ο σκύλος σας έχει στρες; Δείτε τις ενδείξεις!

Υπάρχουν αρκετά συμπτώματα που δείχνουν ότι ένας σκύλος μπορεί να είναι στρεσαρισμένος και συνήθως περισσότερα από ένα παρουσιάζονται ταυτόχρονα.
Παρατηρήστε το σκύλο σας, προσπαθήστε να ανακαλύψετε αν μπορείτε να αναγνωρίσετε ένα ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα στο σκύλο σας και τι μπορεί να είναι αυτό το οποίο τα προκαλεί.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Φυσικά, μερικά από αυτά τα είδη συμπεριφοράς, επίσης, παρουσιάζονται όταν ένας σκύλος δεν είναι στρεσαρισμένος, όπως το λαχάνιασμα.
Μπορεί να λαχανιάζει επειδή είναι απλά μια πραγματικά ζεστή μέρα, ή επειδή έχει παίξει εκτεταμένα. Πρέπει πάντα να λαμβάνετε υπ' όψιν το ευρύτερο φάσμα γεγονότων σε μια τέτοια συμπεριφορά.

Άλλο ένα κριτήριο είναι το πόσο συχνά σημειώνεται η συμπεριφορά. Αν, αφού έχετε λάβει υπ' όψιν όλη την εικόνα, έχετε την εντύπωση ότι η συμπεριφορά είναι πράγματι συσχετισμένη με το άγχος, θα πρέπει να σκεφτείτε για αλλαγές.

Νευρικότητα
Ο σκύλος αιφνιδιάζεται εύκολα, φαίνεται γενικά ανήσυχος και νευρικός.

Ακατάπαυστη κινητικότητα
Ο σκύλος μπορεί να χαλαρώνει με δυσκολία ή και καθόλου, δε μπορεί να ηρεμήσει, ακόμα και στα μέρη όπου συνήθως ξαπλώνει και δίνει προσοχή σε οποιοδήποτε θόρυβο. Συχνά αυτά τα σκυλιά τραβάνε έντονα όταν είναι στο λουρί, επειδή ρίχνονται μπροστά σα να τα κυνηγάει κάποιος.

Υπερβολικές αντιδράσεις
Ο σκύλος αντιδράει με ένα νευρικό, δειλό ή επιθετικό τρόπο σε γεγονότα ή καταστάσεις στα οποία φυσιολογικά θα ήταν ήρεμος και χαλαρός.

Σήματα ηρεμίας
Παρουσιάζονται συχνά από ένα σκύλο, ο οποίος νιώθει ανασφαλής, στρεσαρισμένος ή υπερφορτισμένος. Αν ακόμα και το εκπαιδευμένο μάτι δε μπορεί να παρατηρήσει σήματα πλέον, ο σκύλος μπορεί να είναι τόσο πολύ στρεσαρισμένος, ώστε να έχει σταματήσει αυτού του είδους την επικοινωνία, ίσως ακόμη και να έχει παγώσει (που σημαίνει ότι δεν κάνει τίποτα πλέον).

Μια επιδείνωση της κατάστασης ονομάζεται «νοητική βύθιση».
Στο βιβλίο της On Talking Terms With Dogs: Calming Signals (Dogwise Publishing, 2006), η Turid Rugaas απεικόνισε την περίπτωση ενός Do Khyi, το οποίο ήταν τόσο υπερφορτισμένο που «έγινε κυριολεκτικά ψυχωτικό, αποτραβήχτηκε από την πραγματικότητα σε έναν εσωτερικό κόσμο όπου κανένα κακό πράγμα δε μπορούσε να τον φτάσει».

Αφόδευση και ούρηση
Και τα δύο μπορεί να είναι παραδείγματα συμπτωμάτων στρες. Στην περίπτωση ενός μεγάλου φόβου ή ενός ξαφνικού τρόμου, η απελευθέρωση αδρεναλίνης και η ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος κάνουν σήμα στο απευθυσμένο ορθό έντερο να αφοδεύσει. Επιπροσθέτως, μετατοπίσεις στην ισορροπία νερού συμβαίνουν, με αποτέλεσμα μια πιο συχνή ανάγκη για ούρηση.

Ανάσπαση του πέους στα αρσενικά σκυλιά
Συνήθως μόνο το μπροστινό μέρος - μερικές φορές μόνο η μύτη - ανασπάται. Επομένως, αυτή η συμπεριφορά μπορεί εύκολα να διαφοροποιηθεί από αυτή ενός σεξουαλικά - διεγερμένου αρσενικού σκύλου, ο οποίος είναι έτοιμος να ζευγαρώσει.

Καβάλημα
Το καβάλημα δεν είναι πάντα σεξουαλικά παρακινούμενο αλλά μπορεί, επίσης, να έχει προκληθεί λόγω άγχους. Συχνά συναντάται σε αγέλες ημίαιμων σκύλων και είναι λανθασμένα μπερδεμένο με ένδειξη κυριαρχικότητας. Ωστόσο, σημαντικοί κυνολόγοι συμφωνούν ότι το καβάλημα, με τις τυπικές κινήσεις της λεκάνης, δεν είναι απαραίτητα κυριαρχική συμπεριφορά, σε αντίθεση με τη στάση Τ, το δάγκωμα στην περιοχή της μύτης και την τοποθέτηση του κεφαλιού πάνω στο λαιμό ή στη ράχη του άλλου σκύλου.
Παρεμπιπτόντως, το καβάλημα δε συναντάται μόνο με άλλα σκυλιά, αλλά επίσης με ανθρώπους ή αντικείμενα, όπως η κουβέρτα ύπνου του σκύλου ή το μαξιλάρι του καναπέ. Δεν το κάνουν μόνο τα αρσενικά σκυλιά, αλλά και τα θηλυκά.

Αν ένα κουτάβι δείξει αυτή τη συμπεριφορά μπορεί να είναι ένα σημάδι στρες, αλλά μπορεί να είναι, επίσης, ένας παιχνιδιάρικος τρόπος να δοκιμάσει πρότυπα συμπεριφοράς, χωρίς να κρύβεται κάποια σοβαρή πρόθεση από πίσω. Για να μπορέσετε να αποφασίσετε ποια από τις δύο περιπτώσεις είναι, πρέπει να λάβετε υπ' όψιν τη γενική εικόνα και εν γένει το φάσμα συμπεριφορών.

Υπερσεξουαλικότητα / Υποσεξουαλικότητα
Το άγχος μπορεί να οδηγήσει είτε σε υπερβολική λίμπιντο είτε σε μια σχεδόν ολοκληρωτική απώλεια σεξουαλικού ενστίκτου. Σε αυτή την περίπτωση οι ιδιοκτήτες παρατηρούν είτε ότι ο σκύλος τους αντιδρά με αυταρχικό τρόπο στο αντίθετο φύλο, είτε ότι δείχνει απειροελάχιστο ενδιαφέρον σε δυνητικούς σεξουαλικούς συντρόφους.

Διαταραγμένος σεξουαλικός κύκλος
Στα θηλυκά σκυλιά, το στρες οδηγεί σχετικά συχνά σε διαταραχή του σεξουαλικού κύκλου. Τα διαστήματα ανάμεσα στις περιόδους του οίστρου είναι είτε πολύ σύντομα είτε πολύ μακρά. Μερικές φορές το στρες έχει ακόμα σαν αποτέλεσμα τα σεξουαλικώς ενήλικα θηλυκά σκυλιά να μην έχουν περίοδο για χρόνια. Ωστόσο, ο επονομαζόμενος «συνεχής οίστρος», όπου η σκύλα χάνει αίμα για μεγαλύτερο διάστημα από το φυσιολογικό και μυρίζει ελκυστικά για τα αρσενικά σκυλιά, μπορεί επίσης να έχει σχέση με το άγχος.

Υπερβολικός αυτό-καλλωπισμός
Μπορεί να οδηγήσει σε αυτό-προκαλούμενες πληγές λόγω γλειψίματος, συχνά στα άκρα, στην ουρά και στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Αν αυτά τα μέρη του σώματος είναι τόσο ανοιχτά και πρησμένα ώστε να πονούν, το σώμα απελευθερώνει ενδορφίνες (επίσης ονομασμένες «χαρούμενες ορμόνες») που ανακουφίζουν τον πόνο και ανεβάζουν τη διάθεση. Αυτή η ευφορογενής επίδραση δίνει τη δυνατότητα στο σκύλο να αντιμετωπίζει βαρύτατες καταστάσεις πιο εύκολα, και έτσι ένας βίαιος κύκλος έχει ξεκινήσει, ο οποίος είναι δύσκολο να σταματήσει.

Καταστροφή αντικειμένων
Αυτό αναφέρεται συχνά λανθασμένα ως «καταστρεπτική μανία διαμαρτυρίας», ειδικά αν ο σκύλος εκδηλώνει αυτή τη συμπεριφορά όταν μένει μόνος. Στην πραγματικότητα, είναι ένα σημάδι σοβαρού στρες.

Υπερβολική φασαρία
Για παράδειγμα, συνεχές γαύγισμα, μόνιμο κλαψούρισμα και ουρλιαχτό ερμηνεύονται συχνά ως συμπεριφορά διαμαρτυρίας, αλλά περισσότερο δείχνουν ότι ο σκύλος είναι εξαιρετικά φορτισμένος και αγχωμένος.

Δυσλειτουργίες του πεπτικού συστήματος
Συμπτώματα όπως η διάρροια και ο εμετός είναι ανάμεσα στα πιο συχνά και παρατηρούμενα σημάδια στρες. Κάποιες φυλές είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς, όπως για παράδειγμα τα κόλι, ο γερμανικός ποιμενικός και τα καβαλιέρ κινγκ τσαρλς σπάνιελ.

Αλλεργίες
Αλλεργικές αντιδράσεις σε φαγητό, ακάρια, τσιμπήματα ψύλλων, γύρη, γρασίδι, εντομοκτόνα, κ.λπ., μπορεί να είναι σχετικές με άγχος, ή τουλάχιστον η χρονική πορεία της αλλεργίας μπορεί να έχει υποστεί σημαντική επιρροή από το επίπεδο στρες του σκύλου, επειδή το στρες που συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, λόγω του υψηλού ποσοστού κορτιζόλης.

Απώλεια όρεξης
Όλοι έχουν ακούσει για ένα σκύλο ο οποίος είναι τόσο στρεσαρισμένος που δε μπορεί να φάει. Είναι μια τυπική συμπεριφορά όταν ένας σκύλος τοποθετείται σε ένα νέο περιβάλλον, όπως ένα άγνωστο κένελ ή όπου νιώθει άβολα. Όταν ένας σκύλος είναι υπερφορτισμένος στην εκπαίδευση, αυτός επίσης, φτύνει ακόμα και την πιο γευστική λιχουδιά και τα άλλοτε αγαπημένα του μεζεδάκια ή δεν τα παίρνει καθόλου εξαρχής.

Υπερφαγία
Ο σκύλος καταπίνει με αλλοφροσύνη οτιδήποτε βρίσκει, δυστυχώς ακόμα και ακατάλληλα προς βρώση αντικείμενα, όπως κομμάτια από χαρτομάντιλα, πέτρες, ξύλα, κ.λπ. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να είναι επικίνδυνη ή ακόμα και να απειλεί τη ζωή του σκύλου σε περίπτωση παρακώλυσης του εντερικού σωλήνα ή λόγω τραυματισμών του πεπτικού συστήματος που προκλήθηκαν από αιχμηρά αντικείμενα.
Προσοχή! Δεν είναι αρκετό να απαγορεύετε γενικώς στο σκύλο να παίρνει τέτοια αντικείμενα! Η αιτία που προκαλεί το στρες πρέπει να βρεθεί, αλλιώς ο σκύλος θα βρει άλλους τρόπους να αποζημιωθεί.

Δυσάρεστη μυρωδιά σώματος και ανάσας
Και τα δύο μπορούν να προκληθούν λόγω στρες. Η κακή αναπνοή είναι διαδεδομένη γιατί το στρεσαρισμένο σκυλί λαχανιάζει περισσότερο. Στους σκύλους όπως και στους ανθρώπους, το στρες αυξάνει τα εκκρίματα των γαστρεντερικών οξέων τα οποία μετά γίνονται ευδιάκριτα μέσα από τη δυσάρεστη οσμή.

Τα μουστάκια του σκύλου
Τα μουστάκια γίνονται δύσκαμπτα και πιθανώς ακόμα και να τρεμουλιάζουν. Αυτό είναι ένα σύμπτωμα που μπορεί, παρεμπιπτόντως, να παρατηρηθεί και στις γάτες.

Σηκωμένες τρίχες στη ράχη
Συχνά παρερμηνεύεται λάθος σαν ένα σημάδι επιθετικότητας. Συμβαίνει όταν ο σκύλος είναι στρεσαρισμένος, νιώθει ανασφαλής, είναι υπερβολικά χαρούμενος και/ή σε άλλες συναισθηματικά φορτισμένες καταστάσεις.

Τεντωμένοι μύες λόγω αυξημένης μυϊκής σύσπασης
Ο κύριος λόγος που ένα στρεσαρισμένο σκυλί δεν πρέπει ποτέ να εξαναγκάζεται να εκτελεί τις εντολές «κάτσε» και «κάτω» είναι ότι του αφαιρούμε τη δυνατότητα να κινηθεί για να χαλαρώσει τους τεντωμένους μύες του.
Αν ο σκύλος δεν έχει τη δυνατότητα να κινηθεί, θα μπορούσε να καταλήξει σε τρέμουλο ή ακόμα και σε επίπονες μυϊκές συσπάσεις, οι οποίες οδηγούν σε μεγαλύτερη ετοιμότητα για επιθετικότητα. Σε ακραίες περιπτώσεις, οι μυϊκές συσπάσεις μπορούν να είναι τόσο δυνατές που μοιάζουν με επιληπτική κρίση.

Πιτυρίδα
Αυτό είναι συχνά συσχετισμένο με ξηρό δέρμα και μπορεί να παρουσιαστεί εντελώς ξαφνικά. Η πιτυρίδα παρατηρείται συχνά σε ντόμπερμαν και ροτβάιλερ, αλλά μπορεί να παρουσιαστεί και σε άλλες φυλές. Ειδικά κατά τη διάρκεια επισκέψεων στον κτηνίατρο, ο σκύλος πρακτικά «ξεφλουδίζεται».

Ξαφνικό μάδημα
Αυτό παρατηρείται συχνά κατά τη διάρκεια εκθέσεων σκύλων. Η κλειστοφοβία, τα επίπεδα ήχων, η αδυναμία διαφυγής και το συνεχές τράβηγμα μπορούν να εκτοξεύσουν τα επίπεδα άγχους ενός σκύλου. Αυτό παρατηρείται ιδιαίτερα συχνά στα δαλματίας, λόγω του ότι οι άσπρες τρίχες τους καρφώνονται παντού.

Κακή κατάσταση τριχώματος και έντονο μάδημα
Σε μια μακρά χρονική περίοδο, και τα δύο μπορεί να είναι σημάδι στρες. Αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα φαλακρά σημεία να φαίνονται πάνω στο τρίχωμα.

Ασθενική εμφάνιση
Ο σκύλος μοιάζει γενικά υπερφορτισμένος και ασθενικός. Εκτός από τις τρεις παραπάνω καταστάσεις που αναφέραμε, ο σκύλος έχει μάτια θαμπά και βαθουλωμένα, η στάση του σώματός του είναι καμπυλωτή και η ουρά κρέμεται.

Προβλήματα δέρματος
Έκζεμα, φαγούρα και ανοιχτές πληγές είναι όλα κλασικά σημάδια άγχους.

Αλλαγές στο χρώμα των ματιών
Αυτό παρατηρείται σε στιγμές έντονου στρες, αλλά δεν είναι ξεκάθαρος ο λόγος που συμβαίνει. Τα μάτια μπορεί να είναι κόκκινα όταν η πίεση ανεβαίνει, προκαλώντας την έκρηξη των λεπτών αιμοφόρων αγγείων στο μάτι.

Λαχάνιασμα
Σε κατάσταση στρες οι χτύποι της καρδιάς αυξάνονται και οι μύες τεντώνουν, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη ανάγκη για οξυγόνο. Ταυτόχρονα, η αυξημένη ενεργητικότητα του μεταβολισμού παράγει επιπλέον θερμότητα. Το λαχάνιασμα προμηθεύει το σώμα με περισσότερο οξυγόνο και επιπροσθέτως προστατεύει το σώμα από υπερθέρμανση.

Μύτη που στάζει
Σε μερικά σκυλιά, ο ενθουσιασμός και το στρες μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένη παραγωγή ρινικών υγρών.

Ιδρωμένες πατούσες
Παρ' όλο που τα σκυλιά δεν έχουν τόσους ιδρωτοποιούς αδένες όσους έχουν οι άνθρωποι, έχουν μερικούς, για παράδειγμα στο κάτω μέρος των πελμάτων.
Ένα στρεσαρισμένο σκυλί ιδρώνει περισσότερο, πράγμα που μπορεί να παρατηρηθεί από τα υγρά αποτυπώματα από τις πατούσες σε λεία πατώματα. Αυτό παρατηρείται ιδιαίτερα συχνά στους χώρους αναμονής στα κτηνιατρεία αλλά και στους χώρους εξέτασης.

Τρέμουλο
Όσο η μυϊκή σύσπαση αυξάνεται κατά τη διάρκεια του στρες, το σώμα προσπαθεί να χαλαρώσει τους τεντωμένους μύες μέσω της κίνησης, ώστε να αποφευχθούν οι συσπάσεις.

Μανιώδες κροτάλισμα με τα δόντια
Αυτό είναι ένα ξεκάθαρο σημάδι ότι ο σκύλος είναι στρεσαρισμένος και η όλη κατάσταση ξεπέρασε το όριά του. Για παράδειγμα, όταν ο σκύλος νιώσει περικυκλωμένος, ορμάει με κροτάλισμα γύρω από τον εαυτό του χωρίς να δαγκώσει τον αντίπαλο. Αυτό το σκόπιμα εκτός στόχου κροτάλισμα συνοδεύεται από ευκρινώς ικανό να ακουστεί ήχο των δοντιών.

Έκπληκτα μάτια / βλέμμα που τρεμοπαίζει
Όπως και στους ανθρώπους, τα μάτια του σκύλου γίνονται ορθάνοιχτα όταν τρομοκρατείται. Μετά από ακραία υπερένταση αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα ανεξέλεγκτη κινητικότητα των ματιών, η οποία περιγράφεται σαν βλέμμα που τρεμοπαίζει.

Επίμονο κοίταγμα σε ένα άλλο ζώο ή αντικείμενο
Ο σκύλος κρατάει αυτό που του φαίνεται αγχωτικό ή τρομακτικό σταθερά στο οπτικό του πεδίο ώστε να εξακριβώσει τι ακριβώς πιστεύει ότι είναι αυτό το επικίνδυνο πράγμα και να μπορεί να αντιδράσει σύμφωνα με τη μέθοδο «fight or flight» (μάχη ή πτήση-διαφυγή)

Εθιστική συμπεριφορά
Υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ εθιστικής κίνησης και εθιστικής πράξης ήχων. Η συμπεριφορά κρατάει μεγάλο χρονικό διάστημα και/ή επαναλαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο χωρίς να υπάρχει προφανής αιτία. Για παράδειγμα, παρατηρούνται τα εξής: το να κάνει οχτάρια, κύκλους, να κυνηγάει την ουρά του, να γαυγίζει μονοτονικά και το υπερβολικό γλείψιμο.

Δάγκωμα στο λουρί
Για πολλά σκυλιά ένα σημάδι στρες είναι όταν αρχίζουν να δαγκώνουν και να τραβάνε το λουρί. Αρχικά αυτή η συμπεριφορά μοιάζει με παιχνίδι, αλλά ο σκύλος προσπαθεί να γλιτώσει από το άγχος. Παρατηρήστε το σκύλο σας και προσπαθήστε να δείτε αν αυτή η συμπεριφορά εμφανίζεται μετά από καταστάσεις στις οποίες υπήρξε ένταση και ήταν δύσκολο για αυτόν να τις αντιμετωπίσει.

Αυτή η συμπεριφορά παρατηρείται συχνά σε σκυλιά που μένουν σε καταφύγια. Το να ζουν με άλλα σκυλιά σε τόσο κοντινή απόσταση τοποθετεί πολύ μεγάλο φορτίο στρες σε αυτά τα σκυλιά. Συχνά δεν είναι δυνατό για όλα αυτά τα σκυλιά να πηγαίνουν βόλτα. Ο σκύλος συγχύζεται ακόμα περισσότερο όταν κάποιος τον αρπάζει από το κένελ για να πάνε βόλτα. Πάνω από την ανεκδήλωτη έντονη επιθυμία του να κινηθεί και το στρες, έρχεται η ενθουσιώδης πρόβλεψή του ότι επιτέλους θα τρέξει τριγύρω και έτσι βγαίνει ξανά εκτός ελέγχου... Μπορείτε να φανταστείτε πόσο χειρότερο μπορεί να είναι όταν σε αυτό το σκυλί βάζουν την ταμπέλα του σκύλου που δαγκώνει το λουρί και μετά τον βγάζουν βόλτα σπανιότατα ή και καθόλου. Το απωθημένο του εκτοξεύεται και το πρόβλημα χειροτερεύει, μερικές φορές τόσο πολύ που ο σκύλος όχι μόνο δαγκώνει το λουρί, αλλά ορμάει στα ρούχα ή και σε αυτόν που τον βγάζει βόλτα. Μια πιθανή λύση είναι να μη φοράτε κατευθείαν το λουρί στο σκύλο και μετά να τον πάτε βόλτα μιλώντας του ήρεμα, πιθανότατα να του προσφέρετε κάποια λιχουδιά και να περιμένετε μέχρι να είναι κατά το ήμισυ ηρεμότερος. Όταν μετά τον βγάλετε έξω θα είναι ακόμα σε υπερένταση αλλά όχι τόσο όσο πριν.

Φτωχή συγκέντρωση
Ο σκύλος μοιάζει να αδυνατεί να συγκεντρώσει τη σκέψη του και είναι ασυνήθιστα νευρικός κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης. Η συγκέντρωσή του σε νέες καταστάσεις και ασκήσεις είναι πολύ φτωχή.

Αφηρημάδα
Ο σκύλος μοιάζει να έχει ξεχάσει ασκήσεις τις οποίες προηγουμένως γνώριζε άπταιστα. Μοιάζει σα να έχει πάθει μπλακ άουτ. Σε φυσιολογικές καθημερινές συνθήκες φαίνεται σα να είναι «σε άλλο πλανήτη».

Ανακατευθυνόμενη συμπεριφορά/μετάθεση δραστηριότητας
Ο σκύλος κάνει κάτι που είναι ανάρμοστο για τις συνθήκες αυτές. Συχνά αυτού του είδους η συμπεριφορά είναι μια επίδειξη σημάτων ηρεμίας, τα οποία είναι με κάποιο τρόπο συνδεμένα με την περίσταση.

Έντονο κοίταγμα
Το έντονο κοίταγμα σε κάτι ενδιαφέρον όπως οι μύγες ή οι φωτεινές δέσμες μπορεί να είναι σημάδι στρες. Ο σκύλος είναι ανίκανος να συγκεντρωθεί σε οτιδήποτε άλλο, παρά μόνο σε αυτό το σαγηνευτικό αντικείμενο και το ακολουθεί - αν και μερικές φορές μόνο με τα μάτια - ή το κυνηγάει, του ορμάει και μοιάζει αγχωμένος, ταραγμένος και νευρικός.

Παθητικότητα
Αν παρατηρήσετε ότι ο σκύλος σας είναι σημαντικά πιο ήσυχος και πιο αποτραβηγμένος από ό,τι συνήθως, τότε μπορεί να είναι σημάδι ότι ο σκύλος σας είναι κατακυριευμένος από μία κατάσταση την οποία δε μπορεί να επιλύσει.

Ταρακούνημα
Το τράνταγμα είναι μία ένδειξη ότι ο σκύλος βρίσκει μια κατάσταση εξουθενωτική. Μόλις αναγνωρίσει ότι η κατάσταση δεν είναι πια απειλητική ή ότι το συμβάν έληξε, απελευθερώνει την ένταση τραντάζοντας τον εαυτό του.

petcorner.gr