Επιληψία και επιληπτικές κρίσεις στον σκύλο

Επιληψία και επιληπτικές κρίσεις στον σκύλο

Σαν πρόλογος

Χρωστούσα αρκετό καιρό μία εκτενείς ανάλυση του θέματος και ήρθε η στιγμή με αφορμή και κάποιες πρόσφατες δημοσιεύσεις, να ξεπληρώσω το χρέος.

Γενικά

Οι επιληπτικές κρίσεις οφείλονται σε ανώμαλες και μη ελεγχόμενες ηλεκτρικές ώσεις των νευρώνων του εγκεφάλου που έχουν παροξυστικό χαρακτήρα και είναι παροδικές.

Οι ώσεις αυτές παράγονται από μία ομάδα νευρώνων, αποτελόντας έτσι την επιληπτογόνο εστία και εντοπίζονται στην φαιά ουσία του φλοιού των εγκεφαλικών ημισφαιρίων, του μεταιχμιακού συστήματος, του υποθαλάμου και του θαλάμου.

Από την επιληπτογόνο εστία εξαπλώνονται, δια μέσω των νευρώνων, σε όλο το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Κ.Ν.Σ.).



Επιληπτική κρίση μπορεί να έχουμε είτε κατόπιν προηγούμενης δράσης ορισμένων διεγερτικών παραγόντων όπως είναι η κόπωση, ο πυρετός, τα έντονα φωτεινά και ακουστικά ερεθίσματα, η πολύπνοια-ταχύπνοια, ο οίστρος και άλλα, είτε αυτόματα, χωρίς την προηγούμενη δράη αυτών των παραγόντων.

Από κλινική άποψη, σε μια τυπική επιληπτική κρίση διακρίνουμε τέσσερα στάδια:

1. Το πρόδρομο στάδιο, που προηγείτε για ώρες ή και ημέρες της επιληπτικής κρίσης, κατά το οποίο παρατηρούνται αλλαγές της συμπεριφοράς, με ανησυχία, υπερκινητικότητα και ανασφάλεια.

2. Η αύρα ή αλλιώς η έναρξη της επιληπτικής κρίσης που εκδηλώνεται με τα παραπάνω φαινόμενα (λόγος για τον οποίο δύσκολα διαφοροποιούνται στα ζώα αυτά τα 2 στάδια).

3. Αυτή καθαυτή η επιληπτική κρίση, με ποικίλα συμπτώματα ανάλογα την εντόπιση της επιληπτογόνου εστίας ανατομικά και την διασπορά της στο Κ.Ν.Σ.

4. Μετεπιληπτικό στάδιο, το ζώο επανέρχετε στην φυσιολογική κατάσταση.

Τα στάδια διαφέρουν από ζώο σε ζώο, ως προς την κλινική εικόνα τους.

Οι επιληπτικές κρίσεις αφείλονται σε οργανικές εγκεφαλοπάθειες, διαφόρου προέλευσης (ενδοκρανιακά αίτια), σε μεταβολικά νοσήματα, σε τοξικώσεις (εξωκρανιακά αίτια) και σε λειτουργικές διαταραχές των νευρώνων (ιδιοπαθής επιληψία).Η πρόγνωση των κρίσεων εξαρτάται από το αίτιο που τις προκαλεί.

Οι όροι επιληπτικές κρίσεις και επιληψία δεν είναι ταυτόσημες.
Επιληψία είναι η παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζετε από την περιοδική εμφάνιση επιληπτικών κρίσεων, χωρίς να υφίσταται ενεργός και εξελισσόμενη εγκεφαλοπάθεια.

Η επιληψία μπορεί να είναι κληρονομικής προέλευσης και να οφείλεται σε βιοχημικές διαταραχές των νευρώνων ή να είναι επίκτητη και να οφείλεται στην ύπαρξη επιληπτογόνου εστίας, που προκλήθηκε από κάποια προηγούμενη εγκεφαλοπάθεια.

Στην ιδιοπαθή και στην επίκτητη επιληψία δεν διαπιστώνονται άλλου είδους νευρικά συμπτώματα μεταξύ των επιληπτικών κρίσεων, σε αντίθεση με αυτές που οφείλονται σε άλλα έξω και ένδοκρανιακά αίτια.

Status epilepticus ορίζεται η παθολογική κατάσταση, όπου οι επιληπτικές κρίσεις διαδέχονται η μία την άλλη γρήγορα, χωρίς το ζώο να προλαβαίνει να συνέλθει πλήρως.

Αιτιολογία

Τα κυριότερα αίτια των επιληπτικών κρίσεων στο σκύλο (μικρά ζώα) είναι:

1. Συγγενείς και κληρονομικές εγκεφαλοπάθειες (υδροκεφαλεία, λειεγκεφαλεία, διατροφικές εγκεφαλοπάθειες).

2. Εγκεφαλίτιδες (Ν. Carre, λύσσα, λοιμώδης περιτονίτιδα, ψευδολύσσα, βακτηριακή μηνιγγοεγκεφαλίτιδα, κρυπτοκόκκωση, τοξοπλάσμωση, εγκεφαλίτιδα των υπερήλικων σκύλων, κοκκιωματώδης μηνιγγοεγκεφαλίτιδα).

3. Τραυματικές εγκεφαλοπάθειες, εγκεφαλική θρομβοεμβολή και αιμορραγίες.

4. Μεταβολικά νοσήματα ή διαταραχές (υπογλυκαιμία, υπασβεστιαιμία, ηπατική εγκεφαλοπάθεια, ουραιμική εγκεφαλοπάθεια, υποξία ή ανοξία του εγκεφάλου, αβιταμίνωση Β1).

5. Τοξικώσεις (μόλυβδος, οργανοφωσφορικά, χλωριομένοι υδρογονάνθρακες, στρυχνίνη, και πολλές άλλες τοξικές ουσίες).

6. Νεοπλασίες του εγκεφάλου (πρωτογενείς ή μεταστατικές).

7. Ιδιοπαθής επιληψία (κληρονομικής προέλευσης).

8. Επίκτητη επιληψία (λόγω υπολειματικής βλάβης από κάποια προηγούμενη εγκεφαλοπάθεια, τραύμα, αιμάτωμα, κλπ.).

Κλινική εικόνα

Οι επιληπτικές κρίσεις διακρίνονται σε:

1. Γενικευμένες ελαφράς μορφής

Κατά το στάδιο της αύρας το ζώο φαίνεται ανήσυχο και προσπαθεί να κρυφτεί ή αναζητεί τη βοήθεια του ιδιοκτήτη.Αμέσως μετά εμφανίζονται ταυτόχρονα μη ελεγχόμενοι κλονικοί σπασμοί των μυών των άκρων, του τραχήλου και της κεφαλής.

Κατά την διάρκεια της κρίσης το ζώο διατηρεί την συνείδηση του, παραμένει σε στερνική κατάκλιση και είναι ενδεχόμενο να εμφανίσει σιελόρροια και έμετο.

Η διάρκεια της καθαυτό επιληπτικής κρίσης είναι 1 ως 10 λεπτά αλλά σε ορισμένα ζώα μπορεί να φτάσει την 1 ώρα.

Κατά την διάρκεια του μετεπιληπτικού σταδίου ο σκύλος φαίνεται εξαντλημένος και εμφανίζει διανοητική σύγχιση.

Αυτού του είδους οι επιληπτικές κρίσεις έχουν παρατηρηθεί στην ιδιοπαθή ή κληρονομική επιληψία των Poodle, καθώς επίσης και σε διάφορα μεταβολικά νοσήματα και τοξικώσεις.

2. Γενικευμένες βαριάς μορφής

Στο είδος αυτό της επιληπτικής κρίσης συνήθως δεν προηγείτε το στάδιο της αύρας.Το ζώο πέφτει απότομα σε πλάγια κατάκλιση εκβάλοντας ταυτόχρονα κραυγές, εμφανίζει απώλεια συνείδησης, διατηρεί ανοιχτούς οφθαλμούς και παρουσιάζει μυδρίαση.

Κατά την τετανική φάση οι μυς των άκρων, του τραχήλου, του προσώπου και της κάτω γνάθου, εμφανίζουν συμμετρικούς τετανικούς σπασμούς και είναι άκαμπτοι.

Κατά την κλονική φάση οι παραπάνω μυς παρουσιάζουν κλονικούς σπασμούς.Κατά την διάρκεια των σπασμών δυσχερένει η αναπνοή και συχνά υπάρχει κυάνωση των βλεννογόνων.Επιπλέον ο σκύλος εμφανίζει έντονη σιελόρροια και κατά την διάρκεια της μυικής χάλασης, ακράτεια ούρων και κοπράνων.

Λίγο πριν αρχίσει η ανάνηψη παρατηρείτε έντονος ποδηλατισμός ή το ζώο παραμένει τελείως ήρεμο και σε πλάγια κατάκλιση.

Η συνήθης διάρκεια της καθαυτό επιληπτικής κρίσης κυμαίνεται από 30 ως 90 δευτερόλεπτα.Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις (τοξικώσεις, μεταβολικές διαταραχές) που διαρκούν περισσότερο.

Κατά την διάρκεια του μετεπιληπτικού σταδίου το ζώο εμφανίζεται εξαντλημένο και έχει υπνηλία ή αντίθετα, παρουσιάζει υπερδιέγερση, υπερκινητικότητα και αποπροσανατολισμό.

Λόγω της υπερδιέγερσης μπορεί να προκληθεί αυτοτραυματισμός για αυτό συνιστάται προσοχή.Πολλά ζώα εμφανίζουν δίψα και πείνα ή αφοδεύουν και ουρούν, εφόσον δε το έκαναν κατά την διάρκεια της κρίσης.Το τελευταίο αυτό στάδιο συνήθως διαρκεί από λίγα λεπτά ως και μία ώρα, περίπου, αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να καλύψει και ένα 24ωρο.

Σε περίπτωση ύπαρξης ενεργού παθολογικής κατάστασης, όπως η εγκεφαλίτιδα, οι τοξικώσεις, οι μεταβολικές διαταραχές ή οι νεοπλασίες, το ζώο είναι ενδεχόμενο να μην επανέλθει ποτέ στη φυσιολογική του κατάσταση.

Οι επιληπτικές κρίσεις αυτού του είδους εμφανίζονται, εκτός από τις παραπάνω καταστάσεις, στην ιδιοπαθή επιληψία των μεγαλόσωμων φυλών και των Spaniel, καθώς και σε λίγα περιστατικά επίκτητης επιληψίας.

 3. Μερικές

Σε περίπτωση που οι επιληπτικές νευρικές ώσεις εξαπλώνονται μόνο σε ένα τμήμα του εγκεφάλου το αποτέλεσμα θα είναι η εμφάνιση μερικών επιληπτικών κρίσεων.

Συνήθως η αιτία είναι βλάβη του εγκεφάλου από λοιμώξεις, μεταβολικές διαταραχές, τραυματισμούς ή νεοπλασίες.

Οι μερικές επιληπτικές κρίσεις ενδέχεται να έχουν στάδιο αύρας και η κλινική εικόνα της καθαυτό κρίσης ποικίλλει ανάλογα με την ανατομική θέση της επιληπτογόνου εστίας, το ίδιο και η διάρκεια.Το μετεπιληπτικό στάδιο διαρκεί πολύ λίγο.

4. Μερικές με δευτερογενή γενίκευση

Η διαφοροποίηση εδώ γίνετε πολύ δύσκολη διότι αυτές οι μερικές κρίσεις γενικεύονται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα και δύσκολα ξεχωρίζουν από τις γενικευμένες.Η διαφοροποίηση είναι ενδεχόμενα δυνατή σε περίπτωση που η επιληπτογόνος εστία εντοπίζεται στην κινητική περιοχή του φλοιού, ενώ είναι αδύνατη όταν εντοπίζεται στην ανάλογη αισθητική.

Όταν όμως παρατηρηθεί το ζώο προσεκτικά κατά την διάρκεια της γενίκευσης της κρίσης θα διαπιστωθεί ασυμμετρία ως προς τους μυικούς σπασμούς.Επίσης κατά την διάρκεια του μετεπιληπτικού σταδίου τα ζώα εμφανίζουν συνήθως αναγκαστικές κυκλικές κινήσεις προς μία κατεύθυνση (υπολειπόμενο εστιακό σύμπτωμα).

Σε αυτό το σημείο ας δούμε την (α) ιδιοπαθής ή λειτουργική επιληψία και (β) επίκτητη επιληψία που κλινικά χαρακτηρίζονται από την εμφάνιση και μόνο περιοδικών επιληπτικών κρίσεων.

α. Ιδιοπαθής ή λειτουργική επιληψία (αληθής επιληψία)

Εμφανίζεται μάλλον συχνά σε ορισμένες φυλές σκύλων και συνήθως είναι κληρονομικής αιτιολογίας (German Shepherd, Belgian Sheepdogs, Spaniels, Poodle, Setters, Retrievers, Fox Terriers, etc.).

Οι επιληπτικές κρίσεις πρωτοεμφανίζονται συνήθως σε ηλικία από 6 μηνών μέχρι 3 ετών περίπου και είναι γενικευμένες (βαριάς ή ελαφράς μορφής).Οι κρίσεις αυτές με την πάροδο του χρόνου γίνονται συχνότερες, πιο έντονες και διαρκούν περισσότερο, με αποτέλεσμα να μην ελέγχονται εύκολα με την αντιεπιληπτική θεραπευτική αγωγή.

Τα ζώα εμφανίζονται τελείως φυσιολογικά στα μεταξύ των κρίσεων διαστήματα κατα τη γενική και νευρολογική κλινική εξέταση.Οι εργαστηριακές εξετάσεις του αίματος και του εγκεφαλονωτιαίου υγρού είναι επίσης φυσιολογικές όπως φυσιολογικό είναι και το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα.Βασικό διαγνωστικό κριτήριο της ιδιοπαθούς επιληψίας είναιη ύπαρξη επιληπτικών ατόμων συγγενών προς το ζώο με τις επιληπτικές κρίσεις.
β. Επίκτητη επιληψία

Η επίκτητη επιληψία είναι το αποτέλεσμα μικρής υπολειπόμενης βλάβης του εγκεφάλου, λόγω κάποιας προηγούμενης εγκεφαλοπάθειας, λοιμώδους, τοξικής, μεταβολικής ή τραυματικής αιτιολογίας.

Οι επιληπτικές κρίσεις πρωτοεμφανίζονται μετά την ηλικία των 6 μηνών.Από την αρχική προσβολή μέχρι την πρωτοεμφάνιση των κρίσεων μεσολαβεί χρονικό διάστημα που κυμαίνεται από 6 μήνες ως 3 χρόνια περίπου.

Οι επιληπτικές κρίσης της επίκτητης επιληψίας είναι συνήθως μερικές ή μερικές με δευτερογενή γενίκευση και με την πάροδο του χρόνου βελτιώνονται ή παραμένουν σταθερές σε ότι αφορά την διάρκεια, την συχνότητα και την ένταση τους.

Όπως και στην ιδιοπαθή επιληψία, δε διαπιστώνονται συνήθως παθολογικά ευρήματα κατά την γενική και νευρολογική κλινική εξέταση, όπως επίσης και στις εργαστηριακές εξετάσεις.Μόνη εξαίρεση αποτελεί το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα που στην περίπτωση της επίκτητης επιληψίας εμφανίζει συνήθως ανωμαλίες